Manfred von richthofen: de rode baron, havik van wereld oorlog I

Manfred von Richthofen : De Rode Baron, kampioen gevechtsjager.

Iedere oorlog is een periode waarin bijzondere mensen opvallen of hun talenten ontwikkelen. Bepaalde figuren domineren nu eenmaal de scene waarin ze leven. Alhoewel mijn passie ligt in de tweede wereldoorlog is deze figuur uit de eerste wereld brandhaard mij enorm blijven boeien. De Rode Baron is niet zomaar een legende, doch was een bijzondere persoon.

Zelfs tijdens zijn leven ontwikkelde zich heel vroeg een personencultus rond Manfred von Richthofen, welke alleen nog werd versterkt toen hij zijn autobiografie werd gepubliceerd in 1917 als “der rote Kampfflieger”. Dit werk mag gerekend worden onder de rubriek Helden verhalen, er volgden nog twee nadrukken in 1920 onder de vernieuwde titel “Ein Heldenleben” en nog eens op het toppunt van het Duits militarisme in 1933, met een voorwoord van Hermann Göring. Niet dit literair werk echter was de grootste verdienste van von Richthofen, helden worden niet gemaakt, helden zijn zij die de omstandigheden naar hun hand weten te buigen. Hij werd de echte “Aas” van de hemelen, voor deze “eretitel” te krijgen moest men minstens tien vijandelijke vliegtuigen hebben neergehaald.

Rittmeister Freiherr Manfred von Richthofen is nu nog de meest bekende jacht piloot. Zijn roem werd geoogst in de hemels van het westerse front tijdens Wereldoorlog I. Zelfs na de oorlog werd deze roem de onsterfelijkheid ingeprent door vriend en vijand De Rode Baron blijft de typering van de jonge heldhaftige officier niet het geromantiseerd beeld van de onverschrokken dwaas doch wel die van de plichtbewust en talentvolle overlever.

 

Biografie

Manfred werd geboren in Breslau in 1892 als oudste zoon van een aristocratische Pruisische cavalerie officier. Zoals de traditie het voorschreef bezocht hij de militaire academie van 1903 tot 1909 in Wahlstaat, daarna diende hij nog twee jaar in de hoofd kadetten school in Lichterfelde bij Berlijn. Hij startte zijn loopbaan bij de cavalerie in het befaamde regiment “Kaiser Alexander III”. Op eigen verzoek werd hij echter gemuteerd in 1915 naar de luchtmacht. Eerst diende hij aan het Oostfront als verkenning piloot, later diende hij in Vlaanderen, meer bepaald in Oostende, waar hij deel uitmaakte van een getrainde bombardement formatie. Op het einde van jaar December werd hij officier-piloot. 1916 werd het jaar van de revelatie voor von Richthofen, hij werd ondergebracht in een gevecht eskader waar hij zijn eerste successen boekte. Voor propaganda doeleinden werd al gauw zijn ontegensprekelijk talent opgehemeld, en van meet af aan kreeg hij een heldenstatus toegediend. Nadat hij op één jaar tijd zestien vijandelijke vliegtuigen uit de wolken had geknald was hij de nieuwe populaire Duitse held. Zijn reputatie zou enkel maar toenemen, ook bij de vijand.

Manfred beheerde zijn beroep als jachtpiloot met een automatische flair en zonder enige zichtbare twijfel of angst. Dient gezegd dat het niet altijd de heroïsche duels waren in de lucht zoals de propaganda toen liet geloven. Von Richthofen triomfeerde meestal omdat hij een perfecte kennis had van zijn toestel en een aangeboren tactische genie was. von Richthofen probeerde in zijn biografie om de romantische kant af te schudden, hij wist als geen ander dat het al een buitengewone prestatie was om die vliegende doodskisten in de lucht te houden soms, en dat hij een buitengewoon tikkeltje geluk op zijn schouder droeg telkens hij als een jacht valk zijn prooi tegemoet ging.

 

De legende en het einde

In 1917 kreeg Manfred het bevel over zijn eigen jacht eenheid der Jagdstaffel 11, het is hier dat hij een nieuw detail zou toevoegen aan de legende door steeds met hetzelfde knalrode toestel te vliegen. een Fokker Albatros. De commandant van de elite eenheid van de Duitse Keizer in zijn rode machine werden het symbool van de luchtgevechten. Op de zesde juni van hetzelfde jaar ging het eventjes mis en na een heroïsch luchtgevecht was hij zwaargewond en enkele maanden buiten strijd. Na een kleine revalidatieperiode, was hij terug aan de stuurknuppel en werd hij eens te meer de schrik van de hemels. In April 1918 vervulde hij dan zijn lot door te sneuvelen in een laatste lucht corrida nadat hij zijn laatste tegenstander had gedood, hij werd oor een Canadees toestel neergehaald.

 

Manfred von Richthofen was toen 26 jaar, had geconfirmeerd tachtig (!) vijandelijke vliegtuigen neergehaald. er waren verder door zijn toedoen 127 vijandelijke troepen gedood. Dit palmares werd door geen enkele andere piloot geëvenaard in de eerste wereldoorlog. Hij werd de beroemdste jachtpiloot ter wereld. Hij werd door de Australische strijdkrachten die zijn neergestort toestel vonden met volledige militaire eer begraven. Volgens de rapporten van die tijd zou zijn laatste woord “Kaputt” zijn geweest. Toen von Richthofen werd begraven, wierp een Brits vliegtuig een krans omlaag met het opschrift “Voor een dapper en waardige tegenstander”.

Hij werd later herbegraven in Wiesbaden, en kreeg onder het naziregime de status van gesneuvelde held op direct bevel van Adolf Hitler.

Feitjes en weetjes

  • De Rode Baron behaalde 19 onderscheidingen waaronder Het Ijzeren Kruis eerste en tweede klasse, De Rote Adler Orden, De Heinrichsorden en Pour le Mérite (de toenmalige hoogste Duitse onderscheiding – tevens bekend onder naam Blue Max).
  • Na zijn dood probeerde zijn broer Lothar nog zijn plaats in te nemen want gedeeltelijk lukte gezien hij eveneens de status had van “Aas van het Luchtruim” met veertig neergehaalde vijandelijke toestellen. Hij werd tweemaal neergeschoten en ging noodgedwongen op pensioen.
  • Von Richthofens eenheid kwam later in handen van Hermann Göring die de laatste bevelhebber werd.
  • In de hitparade van de neergeschoten vliegtuigen was hij ongenaakbaar slechts enkelen kwamen in zijn nabijheid zoals de Duitse Oberleutenant Ernst Udet met 62 overwinningen en de Franse kapitein René Fonck met 75 neergehaalde doelen.
  • Ironisch genoeg is de betekenis van zijn voornaam Manfred, man van vrede.
  • In 1917 werd hij de eerste maal verwond, hij kreeg een kogel in het hoofd.
  • Zijn broers Lothar en Bolko waren beiden ook piloten, Lothar werd eveneens een oorlogsheld en stierf in een burgerlijk vliegtuigcrash in 1922. Zijn andere broer Bolko stierf vreedzaam in 1971.
  • De Britten vormden een speciale eenheid om de Rode Baron neer te halen, ze hadden geen enkele schijn van kans.
  • Alle neergeschoten piloten door Manfred waren Brits uitgenomen één Belg.
  • De bijnaam van zijn squadron was “Het vliegende Circus”.
  • De enige reden waarom hij geen hogere militaire rang kreeg was omdat er toen een verordening was die niet toeliet dat de zoon een hogere of gelijkwaardige graad kreeg dan diens vader.

 

 

Bedenking

De persoon van Manfred von Richthofen is uitzonderlijk temeer dat naast alle ingrediënten om onsterfelijk te worden, jonge heldendood, patriottisme en kennis, hij de eerste was die zijn eigen mythe depersonaliseerde. De Rode Baron was gewoon een uitstekende piloot die dolgraag vloog, onterecht werd hij propagandamateriaal tijdens de eerste wereldoorlog en later zelfs vakkundig opgerakeld door Dr. Goebbels in het nazi tijdperk, maar hij was geen politiek beest.

Het strekt de man tot eer dat hij een gentleman was ondanks zijn dodelijke doeltreffendheid. Het is dan ook niet verbazend dat zijn tegenstanders het hoogste respect voor hem hadden welke soms heel dicht aanleunde bij sympathie. Wat ik van de man onthoud is dat hij zijn leven tweederangs heeft gemaakt in functie van zijn eigen carrière en de mythe. Hij zou nooit een volwaardig leven kennen en wist dat hij elk vlieguur kon sneuvelen, deze dedicatie is verbazend. Von Richthofen was een echte held, ik zie het de mensen in dienst voor gelijk welke natie vandaag niet zo vlug doen. Merkwaardige man in een bijzondere tijd…

 

 

 

Foto’s : Bundesarchiv.

© Thalmaray – 2011 (revisie 2018).

Leave a Comment