De moordende mist in Londen van 1952
De moordende mist in Londen van 1952 – Wat zo wonderbaarlijk is aan onze wereld is het feit dat er soms gebeurtenissen zijn die hun oorsprong vinden in natuurlijke fenomenen die zo uitzonderlijk zijn dat het lijkt alsof ze zijn omgeven met mysterie. Vreemd is tevens de vaststelling dat bepaalde gebeurtenissen zo vlug verdwijnen uit het collectief geheugen ondanks het feit dat ze wel degelijk bijzonder waren.
De titel van dit artikel lijkt te zijn afgeleid van een werk van Stephen King, doch niets is minder waar. Hoe hallucinant dit verhaal ook is de moordende mist van 1952 is een historisch feit.
De oorzaken van de mist
In Londen zijn ze wel het een en ander gewoon wanneer het op mist aankomt doch wat gebeurd einde winter van 1952 grenst aan het ongelofelijke. Enkele weken voordat de dodelijke mist toesloeg was het uitzonderlijk koud geweest. Door de uitzonderlijke koudegolf waren er veel meer woningen die steenkool hadden gebruikt om te verwarmen. In combinatie met de uitlaatgassen van de plaatselijke industrie zou algauw blijken dat dit een dodelijke cocktail zou worden. Sinds de industriële revolutie was het de normaalste zaak in Engeland dat er rook en zwaveluitstoten waren in de lucht. De Britten keken dan ook niet verbaasd op wanneer er een mist hing over de dicht bewoonde gebieden. Deze typische mist die de Engelse naam “smog” meekreeg was een bijna typerend zicht in de winter. Niemand kon echter de winter voorzien van 1952.
Ontstaan van de smog
Duizenden tonnen van zwarte vuilnis, teer en zwaveldioxide werd die winter verzameld door het verbranden van steenkool. Men heeft berekend dat er ongeveer vijftig maal zoveel vervuiling was in de lucht die winter dan op een ander tijdstip.
Toen een lichte mist intrede deed in de stad Londen op 5 december was er nog niets aan de hand. Tijdens de nacht was er een lichte wind, koude lucht en een hoge vochtigheidsgraad: de ideale combinatie voor een dikke mist. De koolverbranding kwam tot rust dicht bij de grond en bleef stabiel door een plotse weersverandering. Hierdoor was de bezoedelde dikke mist gevangen, de mist werd per minuut erger en de zichtbaarheid daalde tot slechts enkele meters. Voor de volgende 114 uren was Londen in de wurggreep van dikke mist met een zichtbaarheid die in het beste geval 500 meters bedroeg, waarvan er 48 uren slechts 50 meter zichtbaarheid was. De luchthaven van Heathrow werd gesloten daar de zichtbaarheid daar minder dan 10 meter bedroeg voor meer dan 48 uur. Het machtige Capitool werd op zijn knieën gedwongen en viel praktisch stil. Niet alleen de luchthaven, maar ook alle trein- en wegverkeer was onmogelijk.
Op 6 december werd de situatie nog kritieker, de mist was van een ongeziene dichtheid en er was heel veel water condensatie. De zon slaagde er niet in om het nevelgordijn te doorbreken. De zwaar vervuilde lucht werd gevangen en tegen de bodem aangedrukt. Deze mist duurde maar liefst 5 dagen tot de tiende december, waarna er eindelijk verlossende windvlagen kwamen die de vervuiling richting Thames duwden en verder naar de Noordzee.
Het dodental
In een eerste instantie werd aangekondigd dat er 4.000 slachtoffers waren de meeste fataliteiten waren te wijten aan medische condities zoals hartaanvallen, bronchitis, longontsteking en tuberculose. Heel veel astmalijders kwamen om door angstaanvallen, sommigen kregen zware hartaanvallen, hier en daar was er een geval van verstikking. Heel veel mensen hadden medische problemen zoals pijn in de borststreek en ademhalingsproblemen. Er is een quasi zekerheid dat ook het aantal kankergevallen door het incident spectaculair is toegenomen.
Na het vernemen van de eerste evaluatie van slachtoffers sloeg de verbazing toe in gans het land en in het buitenland. De regering probeerde nog tevergeefs om de statistieken te beïnvloeden, en probeerde een aantal doden toe te schrijven aan een plotse griepepidemie. Een dwaze poging die ze enkele dagen later dienden te herroepen nadat de definitieve balans was opgemaakt.
De onmiddellijke impact van de mist was niet onmiddellijk zichtbaar, slechts op 8 en 9 december toen er meer dan 900 mensen per dag stierven begreep men dat dit een erge gebeurtenis was. Uiteindelijk werd berekend dat maar liefst 12.000 mensen kwamen te overlijden door de mist. De doodsoorzaak in de leeftijdsgroep tussen 45 en 64 jaar was driemaal groter dan normaal. De baby- en kindersterfte waren dubbel zo hoog tijdens deze verschrikkelijke dagen.
Mensen verdwaalden in de hevige mist, sommigen vielen in de Thames en verdronken. Talloze auto ongelukken gebeurden op de eerste twee dagen. De indirecte doden ten gevolge van de beperkte zichtbaarheid zijn moeilijk te bepalen maar er zijn er zeker enkele honderden die bij het officiële cijfer moeten worden bijgeteld.
Gevolgen
Tragisch genoeg duurde het tot dit incident vooraleer er zelfs werd nagedacht over luchtverontreiniging. Voor het eerst werden de gevaren van extreme steenkoolverbranding in vraag gesteld. De overheid probeerde met man en macht om de mensen te overtuigen om zich te verwarmen met andere grondstoffen of met elektriciteit. Het duurde nog tot 1968 vooraleer de goede bedoelingen werden gegoten in een wet de zogenaamde “Clean Air Act”, de eerste wetgeving tegen luchtverontreiniging. De industrie werd hard aangepakt en werd verplicht om bijvoorbeeld hogere schoorstenen te bouwen zodat de rook in een hogere atmosfeer terechtkwam. Later zou blijken dat ook deze maatregel volstrekt onvoldoende was. Het incident zou de geschiedenisboeken ingaan als “The Great Smog”.
Gelukkig zijn er sindsdien geen dergelijke incidenten meer geweest, deels te wijten aan de strenger regulering van steenkoolverbranding maar ook door de modernisering van de industrie.
Wetenschappers vandaag waarschuwen dat ook vandaag nog luchtverontreiniging dodelijke slachtoffers maakt. Men neemt aan dat ongeveer jaarlijks 20.000 levens worden ingekort door de blootstelling aan verontreiniging of door CO2 vergiftigingen.
Bedenking
De moordende mist was een vroege waarschuwing dat de mens onvoorzichtig omspringt met de natuurlijke evenwichten in ons ecosysteem. De natuur heeft zo zijn eigen manier om zich te wreken op de kortzichtigheid van de mens. In de eeuw van de globale opwarming zou men denken dat men dergelijk tragisch incident zou aangrijpen als voorbeeld, groot is mijn verbazing dat dergelijk drama is begraven on de het stof van de tijd, alsof 12.000 slachtoffers onbelangrijk waren. Hopelijk springen wij toekomstig beter om met onze energiebronnen, het zou anders weleens kunnen dat er een andere ramp zou kunnen ontstaan waarvan de gevolgen niet te overzien zullen zijn.
© Thalmaray
Klik hier om dit boek te bestellen.
