De Romeinse Gladiatoren en de toorn van Spartacus

De Romeinse Gladiatoren en de toorn van Spartacus

De Romeinse era zal eeuwig terecht geassocieerd worden met basisbeginselen van de moderne maatschappij en cultuur desondanks worden de mindere kanten van deze samenleving minder belicht dan de verwezenlijkingen van de zonen en dochters van Rome. Wanneer men denkt aan de oudheid is het makkelijk om deze te vereenzelvigen met historische mankementen doch het leven in het Romeinse Rijk was ingewikkelder dan het op het eerste zicht lijkt.

Naast de imperialistische neigingen van de keizers was er aandacht voor alle takken van de samenleving gaande van kunst, onderwijs tot het leveren van entertainment. In een gigantisch rijk dat constant gevaar liep om oncontroleerbaar te worden, hadden de machthebbers gauw begrepen dat het volk moest voorzien worden met afleidingen zoals godsdienst, brood en spelen.

De wereld van de gladiatoren was dan ook één van de wreedste elementen van het Romeinse Imperium.

Functie

De taak van de gladiator die niks anders was dan een semi-bevoorrechte slaaf was het vermaken van de Romeinse burgers in speciaal gebouwde arena’s of amfitheaters. Deze gevechten verliepen volgens een gedetailleerd protocol en zouden kunnen worden vergeleken met de top sporten van vandaag. Het “vermaak” van de burgers kon gemakkelijk uitmonden in de dood. Zowel de regerende kaste als het volk was uiterst bloeddorstig en het flirten met de dood was de hype van het moment.

Gladiatoren werden gedwongen gerekruteerd bij de slavenbevolking en waren meestal krijgsgevangenen uit alle Romeinse provincies, veroordeelde misdadigers, of gestrafte militairen. Het ging hier telkens om eerste generatie slaven die net werden gevangen door de Romeinse legioenen. Uitzonderlijk vervoegde iemand vrijwillig de gladiatoren om schulden af te lossen of als boetedoening.

Speciale status

Hoewel de gladiatoren steeds slaven bleven genoten ze van een bijzondere status onder slavenpopulatie. Sommigen gladiatoren werden echte vedetten in de arena nadat ze talloze tegenstanders liquideerden. De populariteit van de arena werd na een tijd een extra motief om goed te presteren voor hun meesters. Na ieder geslaagd gevecht kregen ze zelfs een financiële beloning, sommigen probeerden te overleven om na tientallen jaren hun vrijheid te kunnen afkopen. Er zijn gevallen bekend van arenastrijders die welvarend werden en zelfs een familie hadden.

Training

De bikkelharde training van gladiatoren gebeurden in speciale gladiatorenscholen, de zogenaamde “ludi” (enkelvoud ludus). Deze opleidingskampen kan men het beste vergelijken met een sportkamp die terzelfder tijd hun gevangenis was. Een opleiding duurde soms jaren en het enige doel was hun kracht te bewijzen in de arena. Deze soms primitieve circussen waren gevuld met harena zand, vandaar ook dat de naam “Arena” in het Latijn werd overgenomen.

Zelfs bij deze slaven was er sprake van een hiërarchie en gladiatoren werden ingedeeld naar gelang hun talent, hun wapens, en hun bescherming. Er waren gladiatoren die hand tot hand gevechten leverden, er waren strijders in een koets of op een paard (Equitis gladiatoren). Er werden duo-gevechten vertoond, soms werden twee ludi uitgekozen om tegen elkaar te vechten.

De Romeinen eerden op een vreemde manier ook hun ex-tegenstanders. De veroverde gebieden waren tenslotte nu een deel van het Romeinse rijk en benoemden de gladiatoren naar hun streek van herkomst zoals de Galliërs en de Thraciërs. Het was trouwens ook de gewoonte dat de namen van de slaven onmiddellijk een Latijnse versie kregen, de slaven werden psychisch volledig geconditioneerd naar Romeins gevolg. Vluchten of ongehoorzaamheid werd bestraft met de dood of nog veel erger. De eigenaar van de Ludus werd een lanista genoemd en was heer en meester over de gladiatorenschool.

Militaire typering van gladiatoren

Equites: deze gladiatoren streden te paard.

Laquedoratores: deze strijders gebruikten een soort van strop om hun tegenstanders uit te schakelen.

Catervarii: vochten meestal in groep.

Essendarii: meestal Britse en Galliërs die streden vanuit strijdwagens.

Hoplomachi: zwaar bewapende voet gladiatoren met als kenmerken zware schilden en harnassen.

Meridiani: deze streden in het midden van de dag na de echte vedetten en waren slechts lichtbewapend.

Murmillo: deze slaven waren gewapend met een grote helm, hadden een schild en beenbeschermers.

Ordinarii: waren de gewone vechters die traditioneel vochten één tegen een, waar hier vooral brute kracht en techniek belangrijk waren.

Provocator: bewapend met een lans en schild.

Retiarus: bewapend met een drietand, een dolk en een groot net.

Secutor: zwaardvechters met een rechthoekig schild, dolk of zwaard.

Samniet: zwaardvechter voorzien van helm met pluimen, beenbescherming, schild en een gladius (zwaard).

Thraciërs: rond schild, helm, harnas en zwaard.

Roem en eer in het bloed doordrenkte zand

Winnaars, of beter gezegd overlevers, kregen laurierbladen (een uiterst krachtig symbool bij de Romeinen), geldelijke beloning en donaties van de toeschouwers. Sommigen konden na een uitzonderlijk gevecht eveneens beloond worden met hun onmiddellijke in vrijheid stelling. Wanneer een gladiator eervol werd ontslagen kreeg hij een rudis, een ceremonieel houten zwaard welke tevens zijn vrijbrief was en het bewijs dat hij een vrije onderdaan was van Rome. Vele oude gediende gladiatoren namen dienst als trainer in de ludus of als lijfwachten van machtige Romeinen, sommigen namen zelfs dienst in de Romeinse legioenen.

 

Ontstaan van de spelen

Het gebruik van de gladiatoren zou zijn oorsprong vinden na de Punische oorlog (264-241 v.C.). Er wordt aangenomen dat het gebruik is ontstaan uit de traditie dat gevangengenomen slaven werden terechtgesteld vooral tijdens begrafenissen. Wat er ook van is de populariteit van de spelen nam gestadig toe en werd een heus component in het dagelijkse leven van de Romeinen.

 

Spartacus

        

Twee eeuwen na het ontstaan van de gladiator traditie zou het een zoon van de arena zijn die Rome bijna ten val bracht. De legendarische Spartacus was meer dan een slaaf, de Thraciër leerde snel in de ludus Romeinse tactieken. Zijn leger opstandelingen waren strijdvaardige en heldhaftige Kelten, Thraciërs en Germanen, hun rangen werden aangevuld door ontsnapte slaven en gladiatoren van over het ganse Romeinse Rijk. Deze ontsnapte gladiator en oud-kampioen van de arena deed de poorten van Rome beven, uiteindelijk werd hij door een complete overmacht van verschillende Romeinse legioenen verslagen maar niet voordat hij het Imperium danig schrik bezorgde van hun eigen slaven- en kastesysteem. Spartacus stierf onbevreesd een heroïsche dood. De Romeinse generaal Crassus vierde zijn overwinning op een typisch Romeinse manier namelijk die van het bloed. Zesduizend overlevende opstandelingen werden gekruisigd.

Bedenking

De gladiatorenopstand was slechts een voorbode van het val van het Romeinse Rijk die er onvermijdelijk zat aan te komen. Pas jaren later zou men begrijpen dat de drang naar vrijheid sterker was dan alle andere Romeinse waarden. Een cultus van geweld en bloedvergieten kwam tot een einde, doch jammer genoeg zou de geschiedenis leren dat geweld, onderdrukking en oorlog een kanker is van alle tijden.

Een mensenleven zou nooit het onderwerp mogen zijn van vermaak.

© Thalmaray

 

 

Leave a Comment