Vasili Alexandrovich Arkhipov, de man die de wereld redde
Vasili Alexandrovich Arkhipov – redder der mensheid?
Er zijn mensen die in de schaduwen van de geschiedenis een bijdrage hebben geleverd die zelfs de koers van de mensheid hebben bepaald of veranderd. De selectieve geschiedenis die vandaag wordt onderwezen is niet alleen een fractie van de werkelijkheid doch die is meestal stereotiep en bevooroordeeld. De grootste helden zijn dikwijls de mensen die bewust de anonimiteit verkiezen, het maakt hun daden niet minder menselijk of zelfs heroïsch wat dit laatste ook mag betekenen.
Vasili Alexandrovich Arkhipov is een dergelijke voetnoot in de historie van de mensheid. Nochtans heeft deze relatief onbekende man het lot van naties en miljoenen mensen beïnvloed.
Biografie
Vasili Alexandrovich Arkhipov werd geboren in een boerenfamilie niet zo ver van de Russische hoofdstad. Hij kreeg een staatseducatie in de Marine School van de toenmalige communistische U.S.S.R. en diende in 1945 tijdens de Sovjet-Japanse oorlog aan boord van een mijnenveger. Hij vervolledigde de militaire academie in 1947, om achtereenvolgens te dienen op een atoomduikboot in de Zwarte Zee bij de Noordelijke en Baltische Russische vloot.
De K-19
In juli 1961 was Arkhipov tweede bevelhebber van de Russische K-19 onderzeeboot. Dit vaartuig werd getroffen door een nucleair ongeluk waarna er muiterij uitbrak onder bemanning. Terwijl hij reparaties verrichte aan de reactor werd hij blootgesteld aan gevaarlijke straling. De uitbrekende muiterij werd dankzij zijn tussenkomst en steun aan de kapitein uitgedoofd. Zijn kordaat optreden zou hem het vertrouwen schenken van het communistisch apparaat.
De Cubaanse crisis
De zevenentwintigste oktober 1962 was er een internationaal incident op het piekmoment van de rakettencrisis en de Koude Oorlog. Een Amerikaanse vloot bestaande uit 11 destroyers en een vliegdekschip detecteerden de aanwezigheid van een Foxtrot-klasse duikboot dicht bij Cuba. De Russische onderzeeër besloot om alle radiocontact te negeren en weigerde zich te identificeren. Ondanks het feit dat de schepen zich in internationale wateren bevonden besloot de Amerikaanse marine om dieptebommen te gooien om zo de onderzeeër naar de oppervlakte te dwingen. Gezien de radiostilte en het gebrek aan communicatie met Moskou sinds weken had de Russische bemanning er het raden naar of er al dan niet een oorlog was uitgebroken tussen Oost en West.
Deze datum zou later de geschiedenis ingaan als de gevaarlijkste dag in de historie van de mens. Die dag werd een Amerikaans verkenningsvliegtuig neergeschoten boven Cuba en was er een ander U2-spionage toestel zoek in het Russisch luchtruim. De oorlogsbodem de USS Beadle zou de dramatiek van deze dag ten top voeren toen de eerste dieptebommen werden gegooid naar de B-59.
De kapitein van de onderzeeër Valentin Grigorievitch Savistsky was overtuigd dat de derde wereldoorlog al was begonnen en was van plan om een atoomraket te lanceren van tien kiloton. Het doelwit was het Amerikaanse commando vliegdekschip de USS Randolf.
Een detonatie zou niet alleen het vliegdekschip en de Amerikaanse vloot hebben vernietigd maar de paddenstoelwolk zou ook in een minimum van tijd waarneembaar geweest zijn in Moskou, Londen en Duitsland. In geval van een atoomaanslag zouden de Amerikaanse raketten met kernkoppen automatisch worden gelanceerd op alle belangrijke doelwitten in de Communistische wereld. Het nucleaire antwoord van de Russen zou al even doeltreffend zij geweest en zou de totale vernietiging hebben uitgelokt van een deel van de wereld.
De lancering van een atoomwapen had als voorwaarde dat de drie hoogste officieren unaniem besloten om te lanceren. Naast de kapitein en Arkhipov was er tevens de politieke officier Semonovich. Een zware ruzie was het gevolg toen Vasili Alexandrovich Arkhipov als enige weigerde om een oorlog te ontketenen. Hoewel hij slechts tweede officier was op deze onderzeeër had Arkhipov dezelfde rang als de kapitein.
Gezien de reputatie van Arkhipov bij het incident van K-19 aarzelden de twee andere officieren en kon hij uiteindelijk het debat winnen. Arkhipov overtuigde de kapitein om naar de oppervlakte te stijgen en verder instructies van Moskou af te wachten. Het schip steeg naar de oppervlakte en was midden in het veld van de Amerikaanse schepen die de onderzeeër ongemoeid lieten.
Washington had al lang medegedeeld aan Moskou dat er onschadelijke proef dieptebommen zou worden gegooid tegen onbekende onderzeeërs als signaal om te communiceren of naar de oppervlakte te komen. De betreffende onderzeeër B-59 had nooit deze informatie ontvangen, sterker nog Moskou heeft altijd ontkend deze informatie te hebben ontvangen.
Historici zijn het er roerend over eens dat door deze actie Arkhipov de wereld had behoed van een derde en nucleaire wereldoorlog.
Militair gezien had Vasili Alexandrovich Arkhipov de juiste beslissing gemaakt gezien later aan het licht kwam dat de Russische onderzeeër te kampen had met een zeer lage batterij en dat de airconditioning defect was. Door de opdracht te geven naar de oppervlakte te stijgen had hij zijn bemanning gered van een zekere dood.
Gevolgen
Vreemd genoeg werd de beslissing van Vasili Alexandrovich Arkhipov door de communistische partij niet bejubeld noch berispt, ondanks de snijdende repliek van een admiraal die verkondigde dat ze beter waren gezonken met man en muis.
Hij kon zijn carrière onverstoord verderzetten in de Russische marine en kreeg eerst het bevel over een eigen duikboot en daarna over een volledig onderzeeër squadron. In 1975 werd hij bevorderd tot schout-bij-nacht en werd hij hoofd van de Zeemacht academie van Kirov. In 1981 werd hij viceadmiraal om na enkele jaren op eervol pensioen te gaan. Hij zou thuis vredig overlijden in 1998. Ironisch genoeg staat het zo goed als vast dat de blootstelling aan de gevaarlijke atoomstraling één van de hoofdredenen was van zijn vervroegde dood. Hij die de wereld wou sparen van de gruwel van radiatie werd indirect een slachtoffer van hetzelfde euvel.
Vaststelling
De grootmachten hebben moeten toegeven tot hun eigen verbazing en afschuw dat de beslissing om al dan niet wereld oorlog III te beginnen niet werd genomen in het Witte Huis of in Het Kremlin maar wel in een claustrofobische kamer van een onderzeeër.
Bedenking
Vasili Alexandrovich Arkhipov werd door de Sovjets weggepromoveerd en gereduceerd tot een voetnoot in de geschiedenis. Het is ironisch dat de grootste slachters van het Communistische Rusland zonder problemen de graad kregen van “held van de Sovjet Unie”. Terwijl een echte held die gewoon zijn gezond verstand had gebruikt op één van de meest cruciale momenten in de mensheid, werd genegeerd.
Onlangs is de ware toedracht van zijn rol in het incident publiekelijk toegegeven door het nieuwe Russische regime. Het is dan ook vreemd en contradictorisch dat zowel in de Verenigde Staten als in Cuba deze man de erkenning krijgt als “de man die de wereld heeft gered”. In Rusland is hij nog steeds een illustere onbekende.
Niet de charismatische JFK noch de tiran Nikita Chroesjtsjov hebben de wereld gered maar wel een simpele Russische marinier. Dit verhaal is voor mij de bevestiging hoe groot “kleine mensen” kunnen zijn…
© Thalmaray
Het relaas van Vasili Arkhipov kan je hier bestellen. 
