Zone Rouge: het litteken van Frankrijk
Zone Rouge – is een cryptische omschrijving van een litteken uit de eerste wereldoorlog in Frankrijk. Het land van de zon associëren velen met rurale dorpjes, scenische landschappen en pittoreske dorpjes, om nog maar niet te spreken van wijnvelden die lijken oneindig te zijn. Maar er is een regio in dit clichélandschap waar niemand mag komen en dit sinds een eeuw, dit is de Zone Rouge van Frankrijk.
Het gebied is 1.200 km2 en werd bepaald na de eerste wereldoorlog. Nu nog een eeuw later is er ongeveer 100 km2 (ongeveer de oppervlakte van Parijs) die verboden is voor het publiek en waarop geen enkele activiteit mag plaatsvinden. Als reden wordt opgegeven dat er nog honderden zo niet duizenden menselijke resten liggen en vooral chemische stoffen.
Na de eerste wereldoorlog likte Frankrijk zijn wonden en was technisch, organisatorisch en intellectueel niet in staat om de honderdduizenden niet ontplofte springtuigen en de menselijke en dierlijke resten te verwijderen. Er werd overgegaan tot een gedwongen relocatie van de bewoners van het gebied en dit wel permanent en onbespreekbaar. De Zone Rouge werd geboren. Volledige dorpen werden letterlijk en bijna figuurlijk van de kaart geveegd en waren “oorlogsslachtoffers”.
Na enkele jaren nam de natuur geleidelijk aan terug bezit van de grond, nu dat iedere menselijke activiteit onbestaande was, het duurde niet lang voordat de streek een onherkenbare wildernis werd.
Tot in 2004 werd het gebied echter nog betreden door boswachters en jagers, totdat Duitse (o ironie!) onderzoekers konden vaststellen dat er 17% arsenicum aanwezig was in de bodem, tienduizendmaal hoger dan de toegelaten waarden. Het water had een waarde 300 maal hoger dan toegelaten van arsenicum en een loodgehalte die astronomisch hoog was. In de karkassen van overleden dieren werden deze waarde bevestigd in de levers van onder andere wilde everzwijnen.
In 2012 werd een algemeen toegangsverbod bevolen, zonder enige uitzondering, Zone Rouge is sindsdien afgesneden van de wereld en de beschaving.
Enkel gespecialiseerde militairen van de Franse ontmijningsdienst hebben er nog beperkt toegang. Bedoeling is om ooit tot de complete sanering over te gaan van bepaalde gebieden zodat deze kunnen worden vrijgegeven voor landbouw en/of bewoning.
Tot in de jaren 1970 werd deze sanering weinig professioneel gedaan, met duizenden chemische bommen die aan het lekken sloegen in de bodem, wat de verontreiniging nog veel erger heeft gemaakt. Men schat nu dat de verontreiniging nog 10.000 jaar zal aanwezig zijn. Vooral het onafbreekbare lood, kwik en zink zijn een onoplosbaar probleem.
Vooral de streek rond Verdun was letterlijk een puinhoop. Op deze plaats vielen 300.000 slachtoffers van een conflict die de wereld in ellende had gestort, maar ook vele generaties na de vrede.
Boeren in relatief veilige gebieden rondom de Zone Rouge vinden nu nog elk jaar 1.000 springtuigen. Het is niet uitzonderlijk dat een tractor letterlijk de lucht in vliegt met doden en gewonden tot gevolg. Tussen de oogst vinden de landbouwers regelmatig projectielen die ze netjes dumpen op verzamelplaatsen waarna het leger ze komt ophalen dit gebeurd trouwens aan beide kanten van de grens van Frankrijk en België.
De oogsten van deze gebieden worden nauwlettend in het oog gehouden door voedsel agentschappen van Frankrijk, België en Europa. Er zijn grote vraagtekens of dit veilig gebeurd.
Een eeuw later zijn er in de Zone Rouge nog gebieden waar 99% van alle plant- en dierenleven is verdwenen.
Het saneren van het gebied eist ieder jaar doden en gewonden, het is extreem gevaarlijk werk waar men constant voor nieuwe ontdekkingen komt te staan, de een al meer dodelijker dan de andere. Indien er verder wordt gewerkt aan het huidig tempo zal het nog tussen 300 à 700 jaar duren vooraleer het gebied kan worden vrijgegeven.
De inwoners in de buurt proberen nu met een soort van militair toerisme de geleden schade te recupereren. Sommige verdwenen dorpen werden verderop nagebouwd, zoals ook loopgraven. Sommige bewoners van het gebied hebben gigantische collecties van gedemilitariseerd oorlogstuig, ondernemende zielen hebben eigen musea gemaakt om zo toch nog te verdienen aan deze historische ramp.
De Zone Rouge is een testcase voor slachtvelden in de tijd, het is geen labo-experiment, het is realiteit en daarom is de Zone Rouge zo interessant. Dit is de echte “No Go Zone” in Europa en een litteken die maar niet lijkt te verdwijnen.
Het is een typisch voorbeeld hoe de geschiedenis niet altijd in het verleden blijft, maar ook zijn stempel drukt op het heden en de toekomst.
Foto’s: Olivier Saint Hilaire.
© Thalmaray
