Gilles de Rais – ridder en seriemoordenaar

Voorwoord

Gilles de Rais had alles om naam en faam te verwerven wat hij ook inloste maar dan wel op een zeer schizofrene en dubbele manier. De naam is vandaag slechts bekend bij historici en geschiedenisfanaten en dat om dubbele redenen. Naast zijn daadwerkelijke bijdragen aan de geschiedenis en meer bepaald die van Frankrijk, zou de man ook de bedenkelijke verdienste krijgen om als eerste bekende seriemoordenaar de geschiedschrijving in te gaan. Kantekening is wel dat de periode van de vijftiende eeuw niet bepaald een vredelievend era was, naast ontelbare oorlogen en gewapende conflicten was er van een soort van morele rechtstaat geen sprake. De tijd werd gekenmerkt door talloze bloederige misdaden en al even nietsontziende veldslagen, men zou kunnen argumenteren dat iedereen in een leidinggevende functie in die tijd min of meer een seriemoordenaar was.

In de criminologie weet men ondertussen dat het verschil er zat in de methodiek van de pleger, en het feit dat de moorden losstonden van gewapende conflicten.

De held

Geboren in 1404 uit een van de voornaamste aristocratische Bretoense families kreeg Gilles De Rais een voorbestemming tot grootsheid en roem, wat hij ook volledig waar kon maken. Met een opvoeding aan het Hof van de Bretoense Hertogen kreeg hij alle troeven om een echt fabelachtig leven te leiden.

In 1415 wordt Gilles de Rais samen met zijn broer René plots een weeskind bij de dood van hun vader. Lag hier de kiem van zijn latere dwalingen en heeft hij deze ruwe omwenteling in zijn leven ervaren als een trauma, het zou best wel kunnen.  De grootvader aan hun moeders zijde neemt de taak op van voogd en van de privilege opvoeding bleef geen spaander heel, integendeel de levensomstandigheden werden voor beide broers een ware hel. De grootvader werd later omschreven als een sadistische en scrupuleuze verbitterde man. De opvoeding die ze krijgen is desastreus en ze worden aangeleerd zich boven de wet te stellen.

Reeds op 15 jarige leeftijd neemt Gilles de Rais deel aan al de veldslagen en oorlogen waar hij kan. Hij blinkt onmiddellijk uit door een soort van onmenselijke moed en aarzelt niet om in de eerste linies te vechten, meermaals op risico voor eigen leven, alsof hij zijn frustraties van zijn opvoeding van zich wil afschudden. Zijn reputatie en zijn heldendaden blijven niet onopgemerkt, zijn legende groeit slag na slag, jaar na jaar. De man maakt een bliksemcarrière en lijkt niet bang van de vijand noch de duivel. In de honderd jarige oorlog slaagt hij erin om zich telkens weer te onderscheiden en zijn mannen van de ene overwinning na de andere te leiden.

Hij vervoegt de troepen van Jeanne d’Arc en vecht letterlijk aan haar zijde tijdens de bevrijding van Orleans. De koning benoemt hem tot Maarschalk van Frankrijk, de hoogste titel in het Rijk en hij is de rechterhand van de vorst Charles VII, hij staat op het absolute hoogtepunt van zijn politieke en militaire carrière en ook privé lijkt het hem voor de wind te gaan, in hetzelfde jaar 1429 krijgt hij samen met zijn echtgenote Catherine de Thouars een dochter Marie.

De donkere schaduw

Maar onheilspellend was de donkere schaduw van de geschiedenis die heel langzaam over hem bleek te vallen. Op 15 november 1432 sterft zijn grootvader en komt hij in het rechtmatig bezit van verschillende landerijen en kastelen in Frankrijk en dat op een leeftijd van 28 jaar. Hij was toen de rijkste man in Europa. Het is in dit jaar dat zijn ego angstwekkende vormen begint aan te nemen, zijn aangeboren moed en instincten lijken te muteren naar een ziekelijk verslaving naar erkenning en hij verspilt hele fortuinen om zijn narcistisch denkbeeld te onderhouden.

In de buurt bouwt hij zijn eigen natie op, een staat in de staat, en leeft hij dikwijls als een humeurige zonderling dicht bij de stad Nantes, de briljante nobelman is nu meer gevreesd dan geliefd, en hij cultiveert dit gevoel doelbewust en zonder scrupules. Hij waant zich onaantastbaar en zijn wil en vooral zijn capriolen zijn wet. De koning verneemt uiteraard alles maar lijkt een afwachtende, tolererende om maar niet zeggen laffe houding aan te nemen, want natuurlijk in de kaart speelt van Gilles De Rais.

In zijn eigen narcistische roes begint Gilles de Rais zich bezig te houden met occulte wetenschappen en dit in een periode dat de Kerk oppermachtig was en dat iedere verdachte handeling genoeg was om op de brandstapel te vliegen. Ongenaakbaar zoals hij denkt te zijn studeert hij alchemie en occultisme en blijkt een aanhanger te zijn van zwarte magie. Duistere figuren en charlatans wakkeren zijn obsessie verder aan om financieel gewin, wat zijn realiteitsbeeld verder en verder blijkt te beïnvloeden.

Op het einde is de edelman zelfs overtuig in contact te staan met de duivel zelf. Het is in dit jaar 1432 dat de Grootmaarschalk van Frankrijk zou ontaarden tot een van de meest sadistische massamoordenaars die de wereld zou kennen.

Het monster ontwaakt

Als een soort van maffiabaas uit de oudheid laat hij zijn soldaten en knechten jonge jongens ontvoeren uit de omliggende dorpen en steden. De man ontpopt zich letterlijk tot een sadistische pedofiel en verkiest heel jonge kinderen sommigen niet ouder dan 6 jaar. Zijn werkwijze is zeer geraffineerd en uiterst gewelddadig en sadistisch, hij lijkt en een ziek genoegen in te hebben om de meest weerzinwekkende martelingen te laten uitvoeren op de slachtoffers. Na de rituele verkrachtingen, laat hij hun kelen oversnijden, is er sprake van wurging of dood slagen van zijn slachtoffers. Zijn handlangers zijn ook verplicht om de moorden aan te schouwen, al was het een ordinaire theatervoorstelling. Voor hem was dit puur plezier.

Deze psychopaat was er een van extremen en hij gaf zich meermaals over aan necrofilie. Zo dissecteerde hij letterlijk de lijken en kon hij uren genieten van het bekijken interne organen. Bloed werkte voor hem als een hypnotisch iets, hij voelde zich letterlijk goed wanneer hij bloed kon zien en ruiken.

De argwaan

Bij een dispuut over het eigendomsrecht van een kasteel die hij doorverkocht ontvoerde hij de broer van de nieuwe eigenaar .Die man was echter priester en de ontvoering gebeurde midden in de mis. Dit werd gezien als een zonde en hij kreeg vanaf dan de Katholieke kerk tegen zich. De plaatselijke bisschop liet Gilles De Rais dagvaarden, het Kerkelijk onderzoek zou uiteindelijk ook leiden tot de ontdekkingen van de moorden.

Door de veelvoud aan ontvoeringen, verdwijning en de talloze lichamen die werden teruggevonden begon de regio te leven in een sfeer van terreur en angst. Ironisch genoeg vroege boeren zijn hulp in om het ‘monster’ te vangen. De eeuwige narcist moet hebben genoten van die vraagstelling, hij voelde zich nu nog meer onaantastbaar, ongenaakbaar bijna goddelijk want hij besliste over leven en dood. De geruchtenmolen draaide op volle toeren en ook de koning kreeg lucht van de verdenkingen.

Een voor die tijd redelijke schatting was dat er minstens 800 mensen door hem werden vermoord over een periode van 10 jaar.  Men moet rekening houden met de feiten dat de berichtgeving in die tijd onmogelijk accuraat kon zijn, het cijfer kon dus beduidend lager of zelfs hoger liggen. Van forensisch onderzoek was er geen sprake het is ook aannemelijk dat elke verdacht moord ook in zijn schoenen werd geschoven.

De arrestatie

Door een hardnekkige arrogantie heeft Gilles De Rais zichzelf eigenlijk aan de galg gepraat. Uit zijn optiek van ongenaakbaarheid pochte hij publiekelijk met zijn daden, ook zijn interesse voor de duistere krachten stak hij niet meer onder stoelen of banken. Hoe oppermachtig de man ook was, hij had uiteraard ook vijanden die er alle baat bij hadden om hem te laten veroordelen.

Op 15 november 1440 wordt hij in naam van de Koning aangehouden in zijn eigen kasteel in Machecoul door het leger van de hertog van Bretage Jean V hij werd ter verantwoording geroepen door het hooggerechtshof van Bretagne in Nantes.

Het Proces

De psychopaat ontkent alle aantijgingen en erkent de autoriteit van de  rechtbank niet, hij waant zich nog steeds als Maarschalk van Frankrijk buiten de wet. Na enkele weken wordt er een indrukwekkende verzameling van bewijsstukken en getuigenverklaringen tegen hem naar voren gebracht. Na doorzoekingen van al zijn eigendommen en kastelen werden er aanzienlijk veel stoffelijke resten gevonden.

Na de overweldigende bewijskracht gaat hij uiteindelijk over tot bekentenissen, terwijl iedereen verwacht dat hij zijn rol zal minimaliseren, vertelt hij in geuren en kleuren welke wreedheden hij heeft begaan en doet dit met de glimlach en meet een walgelijke trots in zijn stem.

Een andere bizarre kronkel is dat hij als motivatie de gebruiken en tradities van het Romeinse Rijk naar voren brengt. Zo had hij voorbeelden en inspiratie hebben gevonden in Latijnse werken over o.a. Caligula en andere Keizers.

Op geen enkel moment was er sprake van spijt noch van enig schuldbesef. Hij was enkel boos en verdrietig omdat hij gesnapt werd.

Het Einde

Uiteindelijk werd Gilles de Rais veroordeeld tot de brandstapel op 17 oktober 1440. Hij sterft in ontzettelijke pijn althans dat was de veronderstelling. Maar ‘Noblesse Oblige’, als edelman en voor bewezen diensten aan Frankrijk werd hij kort voor de brandstapel gewurgd. Hij stierf dus niet zo heldhaftig als zijn ex-wapengenoot Jeanne d’Arc. Zijn lijk werd ook tijdig verwijderd door een groep edelen zodat het niet kon opbranden , hij kon dan een begrafenis krijgen die zijn stand waardig was.

Controverse

Onder geschiedkundigen bestaat er twijfel over de zogenaamde ‘bekentenissen’ van Gilles De Rais, uiteraard werden die in goede katholieke traditie verkregen.  na dagenlange martelingen. Men kan zich de vraag stellen of hij niet het slachtoffer was van een complot om zo zijn rijkdom te kunnen verwerven. Opmerkelijk is wel dat zowel de Hertog Jan als de lokale bisschop automatisch de erfenis deelden bij een bekentenis of dood van Gilles De Rais. Net als seriemoordenaars werden ook politieke spelletjes toen al uitgevonden.

Het zou misschien aangewezen zijn om na te gaan of bepaalde sukken de tand des tijds hebben kunnen overleven. Waarschijnlijk zijn er stukken bewaard gebleven in de Vaticaanse of Kerkelijke archieven.

Als men het puur autobiografisch bekijkt is het inderdaad merkwaardig dat een gerespecteerde edelman, een voorbeeldige militair een dusdanige wending had gegeven aan zijn leven. De mogelijkheid bestaat uiteraard maar geschiedenis wordt altijd geschreven door overwinnaars, laten we het niet vergeten.

Conclusie

Het is naïef te denken dat massamoordenaars of serial killers een product zijn van een geïndustrialiseerde moderne maatschappij. In iedere beschavingstijd hebben zich dergelijke individuen voortbewogen in de geschiedenis, Gilles De Rais heeft ruchtbaarheid gekregen door zijn bevoorrechte positie, het is absoluut aannemelijk dat in alle tijden in alle lagen van de bevolking en op alle werelddelen seriemoordenaars actief zijn geweest.

Het is opmerkelijk dat wanneer deze worden opgemerkt in de wereldgeschiedenis hun namen meestal snel vervagen, de naam Gilles De Rais is in het collectiefgeheugen eigenlijk al gewist. Het is merkwaardig dat naast Jack The Ripper, Dahmer of Ted Bundy of recentelijke Marc Dutroux er ook figuren rondliepen die toen al gelijkaardige of dezelfde mentale afwijkingen hadden, het feit dat deze daden heel lang geleden zijn gebeurd doet niet af aan de gruwelijk van de feiten, noch aan de talrijke ontrukte levens. Men kan slechts tot een conclusie komen en dat is dat de seriemoordenaar in de genenpool zit van de mens en niet noodzakelijk een resultante is van een hedendaagse moderne maatschappij.

Het verhaal van Gilles de Rais illustreert nogmaals dat mensen die zich onaantastbaar wanen ook soms tot verantwoording worden geroepen. Schamele troost, maar iedere seriemoordenaar heeft een heimelijk narcistisch verlangen om zijn naam in de geschiedenis te krijgen.

Afbeeldingen: Wikipedia – Publiek Domein – Thalmaray’s A.I. Art