Gerardus Mercator: de man die de wereld op de kaart zette
Gerardus Mercator: de man die de wereld op de kaart zette.
In verschillende wereldmusea kan men ze bewonderen de eerste landkaarten en atlassen die er eigenlijk uitzien als kunstvoorwerpen en die uitblinken door een gedetailleerd antiek oog voor detail en elegantie die versmelt op het oude perkament. Deze nautische kaarten zijn ontworpen door Gerard de Kremer, geboren 500 jaar geleden in Rupelmonde in Vlaanderen, wereldwijd beter bekend onder zijn Latijnse naam Gerardus Mercator. Zijn levenswerk zou eeuwenlang de basis blijven voor de cartografie en de ontdekkingsreizigers die dankbaar zijn kaarten raadpleegden.
Biografie
Hij werd vijfhonderd jaar geleden geboren in Rupelmonde, een klein dorp in Vlaanderen. Zijn vader was een gerespecteerde Notaris die zijn zoon alle kansen gaf om een complete educatie te volgen. Gerard de Kremer werd een geograaf, wiskundige en cartograaf, vooral in deze laatste discipline zou hij zich ontpoppen als een bijzonder talent en werd hij synoniem voor de cartografie. In de Universiteit van Leuven kreeg hij onder andere les van de beroemde humanist Macropedius. Tijdens zijn academische studie naam hij de Latijnse naam Mercator aan, wist hij veel dat deze naam de geschiedenis zou ingaan.
Loopbaan
Ondanks zijn faam als cartograaf verdiende hij echter meer met het vervaardigen en herstellen van mathematische werktuigen. Zijn eerste grote doorbraak kwam er toen hij het werk aanpakte voor een aardrijkskundige globe. Deze realisatie was een samenwerking met Gemma Frisius en Gaspar Myrica, twee vooraanstaande wetenschappers van hun tijd. Zijn echte onafhankelijke loopbaan nam aanvang in 1537 toen hij een zeer gedetailleerde map maakte van Palestina. Deze prachtige kaart werd gevolgd door een wereldkaart in 1538 en de beroemde kaart van Vlaanderen in 1540. In deze tijd studeerde hij ook het Italiaanse lettertype omdat deze gebruikelijk was voor het graveren van de koperen kaartplaten. Van zijn hand verscheen dan ook een eerste boek over het onderwerp.
Clash met religie
In 1544 kreeg hij behoorlijk wat last van de Inquisitie en werd hij zelfs beschuldigd van ketterij op basis van zijn sympathie voor Protestantse zienswijzen en zijn vele reizen. Hij werd zeven maanden lang opgesloten in de gevangenis vooraleer de aanklacht werd ingetrokken. Volgens bepaalde bronnen kreeg hij zijn vrijheid door de politieke druk van de wetenschappelijke wereld en de universiteiten.
Duisburg
In 1552 verhuisde hij naar het Duitse Duisburg en opende er een cartografisch atelier waar hij een map van Europa produceerde op zes panelen in 1554. Hij was tevens een adviseur voor de stad. Hij verliet de Lage Landen waarschijnlijk uit vrees voor de inquisitie, tot op heden is de motivatie voor deze loopbaankeuze onduidelijk. Hij onderwees wiskunde aan de academie van Duisburg. Ondertussen ging hij verder met de productie van prachtige kaarten. Hij ontwierp een totaal nieuw kaartmodel en gebruikte die voor het eerst in 1569. De kaart was voorzien met parallelle lijnen met geografische lengtes om zeereizen te vergemakkelijken, door een koers met kompas te markeren met rechte lijnen.
De wereld Atlas
Mercator sloeg de handen in elkaar met Abraham Ortelius en moedigde hem aan om de eerste moderne Atlas te publiceren:”Theatrum Orbis Terrarum” in 1570. Hij introduceerde ook zijn eigen Atlas die was gebaseerd op oude kaarten met de nodige correcties in 1578. In 1585 volgden nog kaarten van Frankrijk, Duitsland en de Nederlanden. De Balkan en Griekenland volgden drie jaar later. De volgende kaarten werden na zijn dood afgewerkt door zijn zoon Rumold Mercator in 1595.
De Mercator Globe
Mercator ontwierp een methode om wereldglobes en astronomische sferen te produceren door de techniek van relatieve massa productie. De globes van voor die tijd werden gewoon gemaakt door gravering van een houten of metalen sferen. De ontworpen techniek produceerde een globe zoals we die nu nog steeds kennen. Twee en twintig van de authentieke Mercator globes hebben de tand des tijden overleefd.
Mercator had sinds zijn verhuis naar Duisburg de stad nooit meer verlaten en hij stierf er ook als een gerespecteerd en rijk man. Hij ligt er begraven in de kerk van Sint Salvatorus. Hij heeft ook in Duisburg een museum waar verschillende van zijn authentieke stukken opgebaard liggen.
In de stad Sint-Niklaas in Vlaanderen is er een Museum die een ode is aan het leven en werk van Mercator. Hij is nog steeds een van de voornaamste Vlamingen in de geschiedenis. Hij wordt wereldwijd aanzien als de grondlegger van de moderne cartografie en zijn erfenis is dan ook letterlijk werelderfgoed.
© Thalmaray
