Cleopatra: Koningin van de Nijl en laatste Farao van Egypte
Cleopatra: Koningin van de Nijl en laatste Farao van Egypte
Het rijke Egyptische verleden was verantwoordelijk voor één van de meest fascinerende en verfijnde beschavingen die onze wereld ooit heeft gekend. In de Nijl delta lag de oorsprong van een civilisatie die behoorde tot het machtscentrum van de oudheid. De fabelachtige bouwwerken, mysterieuze hiërogliefen en de heldendaden van de farao’s bezorgden deze regio een rijk gevulde geschiedenis. In elke tijd en bevolkingsgroep zijn er mensen die door de eeuwen heen uitspringen door hun persoonlijke inbreng of persoonlijkheid. De dochter van de Nijl, Cleopatra VII is een figuur die probleemloos de mantel der vergetelheid van zich heeft afgeworpen, en een troon heeft veroverd in het collectieve geheugen van de mensheid. Deze fascinerende vrouw is waarschijnlijk de meest beroemde persoon in de geschiedenis die geboren werd in het Midden Oosten. Monarch en heerser over de Koningsvallei en de zanderige vlaktes van Egypte, passionele vrouw die Rome deed beven, deze dochter van Ra was vooral een merkwaardige vrouw die eigenwijs haar eigen lot kneedde naar haar wens. In de schaduw van de Sfinx, terwijl het zand schuurt langs de grote piramiden, kan men haar naam nog horen uitgesproken met adoratie en ontzag. Sommige heersers worden Koningen of Koninginnen, zij werd geboren als de bloem van de Nijl onder de gratie der Goden.
Haar jeugd
Cleopatra werd geboren als dochter van de Farao Ptolemy XII, een harde almachtige heerser die vandaag probleem het etiket dictator zou hebben gekregen. Zijn regering werd gekenmerkt net als dat van zijn vele voorgangers als een corrupt beleid, met machtsmisbruik en slechte leef condities voor de gewone mens. Alhoewel hij ontzettend onpopulair was, verzekerde hij de toekomst voor zijn zes kinderen, die leefden in de grootste luxe. Alhoewel hij van inborst een ruwe harde man was erkende hij het belang van een goede educatie, elk van zijn kinderen kregen privé leraars en alles wat ze maar konden wensen. Onder deze omstandigheden groeide Cleopatra uit tot een zelfbewuste jonge vrouw die kennis had van filosofie, geneeskunde, literatuur en kunst, ze was ook een polyglot en sprak feilloos zes verschillende talen. Door haar natuurlijke intelligentie besefte ze al gauw de politieke realiteit van haar vaders heerschappij. Bij haar en haar broers en zussen groeide het verlangen om zelf de macht te grijpen. Zoals het traditioneel was in Koningshuizen van die tijd aasde ieder kind op de troon, deze situatie was niet allen contraproductief doch ook letterlijk levensgevaarlijk. De troonopvolging was niet beschreven in een wet, dus de vorige Farao diende zijn troonpretendent zelf te kiezen. Deze situatie werd een paranoïde bedoening gezien bijna iedereen in haar familie de scepter van de Farao wou.
Terwijl de Egyptische adel aan het complotten was, begon de invloed van die andere grote beschaving belangstelling te tonen voor de regio. De legioenen van het onoverwinnelijke Rome begon te marcheren in de richting van de Nijl. Het was slechts een kwestie van tijd voordat Alexandrië een Romeinse Provincie zou worden, onderhevig aan Romeinse belastingen en wetgeving.
De Farao besloot de Romeinen een stap voor te zijn en vroeg hen officieel hem te erkennen als heerser van Egypte én als bondgenoot van Rome. Julius Caesar sloot met hem inderdaad een bondgenootschap doch hij diende een voor die tijd gigantische afkoopsom te betalen aan de Romeinen. De afspraken werden een paar keer verbroken en de Farao ontdekte dat er een complot tegen hem in de maak was. Hij vertrok nogmaals naar Rome om hulp te vragen aan Caesar, tijdens die reis veroverde de oudste dochter Cleopatra Tryphaina (de oudste zus van Cleopatra VII) de troon. In Rome kocht de afgezette Farao huurlingen die samen met de nog loyale troepen het paleis zouden heroveren. Een andere zus Berenice vermoorde de nieuwe Farao, en zij werd op haar beurt vermoord door de getrouwen van de Farao-vader. Beide opstandige zussen vonden dus de dood. De Gebroken Farao zou enkel nog 2 jaar heersen over Egypte. Vlak voor zijn dood duidde hij als opvolger Cleopatra VII aan op 18-jarige leeftijd, ze was veronderstelt haar broer Ptolemy XIII te huwen die toen tien jaar oud was.
Cleopatra prinses van de Nijl
Er wordt geschreven dat de fel bejubelde en bezongen schoonheid van Cleopatra nog werd overschaduwd door haar intellect. Ze wordt in verschillende werken beschreven als charismatisch, zeer communicatief en betoverend. Alhoewel ze niet beschouwd werd als een klassieke schoonheid was het vooral haar persoonlijkheid die haar attractief maakte. Bovendien werd al gauw duidelijk dat deze dame ambitie had. Haar tienjarige broer paste niet in haar plannen, de vrouw begon een plan te smeden om alleen te heersen over Egypte. Haar broertje was steeds omringd door drie adviseurs die machtige posities bekleden aan het hof, zijzelf profiteerden natuurlijk van de jeugdige leeftijd van de vorst, en werkten in het geheim een staatsgreep uit om zelf de macht over te nemen. Na een tweetal jaren van complotten tegen haar besloot Cleopatra te vluchten naar Syrië omdat haar leven in gevaar was, ze vertrok samen met een legertje getrouwen, maar vastberaden om terug te komen en de macht over te nemen. Aan de andere kant van de wereld speelde zich een gelijkaardig scenario af waar Caesar als winnaar uit de bus zou komen. Julius Caesar werd de machtigste man in de wereld. Beide verhalen zouden elkaar kruisen aan de voet van de Piramiden toen de rivaal van Caesar de verslagen Pompey vermoord werd door de Egyptenaren. De Egyptenaren hoopten hiermee de gunst en dankbaarheid te bekomen van Caesar.
Vier dagen later arriveerde Caesar met een vierduizend man sterk leger. De raadgevers van de jonge Farao gaven hem het hoofd van zijn tegenstander als geschenk. Caesar was verbolgen over het feit dat de man, die tenslotte een Romeins soldaat was geweest niet de kans had gekregen om te sterven op het slagveld, maar laf in de rug werd gestoken. Zoals werd voorspelt was het de bedoeling van Rome om Egypte stabiel te maken in te lijven bij het Romeinse Rijk, alzo zou Egypte bijdragen tot het succes van Rome. Caesar besloot dat de rechtmatige troonopvolgers Egypte zouden besturen. Cleopatra werd dus gevraagd zich aan te bieden aan het hof. Op gevaar voor haar eigen leven betrad Cleopatra vermomd terug het paleis en maakte kennis met de Romeinse keizer. Wat er vervolgens gebeurde zweeft in de sfeer van de mythe, doch Caesar en Cleopatra werden geliefden. De raadgevers van haar kleine broer werden wanhopig en lieten het paleis omsingelen door 20.000 soldaten, er ontstond een regelrechte opstand tegen de Romeinen. Ondertussen marcheerde er een nieuw legioen uit Syrië naar de hoofdstad der Farao’s om de opstand te breken. De Romeinen haalden een vernietigende slag binnen en verpletterden de Egyptenaren. In slechts enkele dagen gaf Caesar het bevel om alle tegenstanders van Cleopatra uit de weg te ruimen. Door Cleopatra had Caesar controle over Egypte bekomen.
Cleopatra op de troon
Cleopatra was nu de nieuwe godin van Egypte, de dochter van Achmon Ra, illustere heerser van de Nijl dynastieën. Caesar en Cleopatra werden het droom koppel der oudheid, ze heersten samen over de wereld. Uit hun liefde werd een zoon geboren in 47 v.C. Dit kind was de bevestiging dat beiden romantisch betrokken waren en ze maakten dan ook concrete plannen om een nieuwe dynastie te creëren die letterlijk over de wereld zou heersen. Cleopatra was in de vaste overtuiging dat haar zoon de eerste Wereld koning zou worden.
De val van de Romeinse Adelaar
Ondertussen werden de Romeinse burgers onrustig en werd Caesar dringend verzocht om huiswaarts te keren. Met sterke tegenzin vertrok hij terug naar Rome doch hij liet drie legioenen achter om zijn nieuwe kroost te beschermen. De terugkeer in Rome was een triomftocht voor de grote generaal, zijn vele verovering campagnes werden gevierd. De euforie was van die aard dat hij werkelijk op het toppunt van zijn macht en roem stond. Hij gaf onmiddellijk het bevel aan zijn legers in Alexandrië om Cleopatra over te brengen. Cleopatra begaf zich naar Rome samen met haar jongere broer. Caesar liet een tempel bouwen in haar eer en zelfs haar eigen standbeeld. Vele Romeinen waren echter afgunstig van die vreemde exotische vrouw en ondergronds ongenoegen begon te ontstaan. De strateeg versterkte echter nog zijn positie en had concrete plannen om te huwen met Cleopatra.
Caesar was ondertussen terug op het oorlogspad tegen de Parthen. Cleopatra van haar kant voelde zich niet welkom in Rome en besloot huiswaarts te keren. Ondertussen kwamen enkele samenzweerders samen zoals Brutus en Cassius, de eerste politieke moord werd zorgvuldig gepland. De getrouwen van Caesar waarschuwden hem voor het gevaar doch in 44 v.C. werd de grootste Romeinse veldheer ooit vermoord door verschillende senatoren op de trappen van de bakermat van de democratie, de Romeinse Senaat.
Antonius en Cleopatra
Eens aangekomen in Alexandrië vernam Cleopatra dat Caesar was vermoord, ze besefte onmiddellijk dat haar eigen positie in gevaar was. Ze kwam op het idee om haar jongere broer te vermoorden, en samen de troon te bestijgen met haar eigen zoon, de zoon van Caesar, Caesarion. Rome zou niet durven een Romeins kind aan te vallen.
Antonius nam al kort na de begraving van Caesar de touwtjes in handen en liet alle moordenaars van Caesar oppakken en terechtstellen. Het Romeinse rijk zou weer worden bestuurd door een Triumviraat bestaande uit Antonius, Octavius en Marcus Aemilius Lepidus. Enkele maanden later vocht Antonius een veldslag uit met de moordenaars van Caesar, namelijk Brutus en Cassius. Deze veldslag zou één van de zwaarste worden in de Romeinse geschiedenis doch de laffe moordenaars moesten het onderspit delven. Antonius kreeg na de overwinning voogdij over belangrijke Romeinse Provincies, Egypte was er één van.
Antonius wou de oorlog tegen de Parthen terug nieuw leven inblazen en hij verzocht Egypte steun te verlenen. Cleopatra wist dat hij nu de sterkste man ter wereld was, ze kwam op zijn verzoek langs bij zijn legerkamp en was vastbesloten een blijvende impressie te maken. Ze kwam aan op het mooiste Egyptische schip versierd met bladgoud en purperen zeilen. Zijzelf was bekleed met een gouden gewaad. De geschiedenis zou zich herhalen en blijkbaar was de legendarische hypnotische invloed van Cleopatra geen fabel want binnen de twee weken werden de twee geliefden. Cleopatra besloot de nieuwe oorlog te financieren en Antonius spendeerde vele maanden in Egypte heftig proevend van de geneugten van het hof.
Ook deze verhouding zou bezegeld worden door een tweeling doch door omstandigheden en andere politieke verplichtingen werd Antonius noodgedwongen terug te keren naar Rome, en zelfs een verstandshuwelijk te sluiten. Ze bleef echter geloven dat hij terug naar haar zou komen, tot aan die dag zou ze terug heersen over Egypte.
Het einde van de Farao’s
Gezien haar voornaamste familieleden allen gedood werden was er niemand meer die een gevaar betekende voor de troon, op die manier kon ze ongegeneerd haar stempel drukken op het koninkrijk. Uiteindelijk bleek ze een positieve invloed te zijn voor de regio. Ze werd immens populair en leek oprecht bezorgd over haar volk. Ze slaagde erin om voor het eerst in driehonderd jaar een stabiele regering te vormen, het rijk bloeide en de mensen waren tevreden. Ze stimuleerde ook de cultus van de Godin Isis, en spiegelde zich eraan. Ze eerde regelmatig de Goden in de tempels en werd hierdoor nog meer aanbeden.
Door de vele politieke en militaire strubbelingen in Rome, werd de wens van de Nijl Koningin ingewilligd, Antonius vertrok terug naar Egypte en smeekte voor hulp tegen zijn nieuwe vijanden. Ze zou enige tijd later akkoord gaan om voor hem een oorlogsvloot te laten bouwen, als dankbaarheid overhandigde hij haar het zeggenschap van verschillende territoriums in het Oosten, aldus werd Cleopatra een Egyptische Koningin die het grootste territorium in de geschiedenis onder controle had. Deze zet was niet zo verstandig en lokte een openlijke revolte uit in Rome. Ook militair stapelden zich de ene tegenslag na de andere op. Ondertussen zat in Rome de oude tegenstander van Antonius, Octavius niet stil en begon een laster campagne tegen zijn oude vriend. Een clash zou niet lang meer uitblijven uiteindelijk zou de vete worden uitgevochten in een gigantische zeeslag. De vloot van Cleopatra en Antonius verloor uiteindelijk en de Romeinse legers stonden letterlijk aan de deuren van het Rijk.
Cleopatra de overleefster probeerde nog Octavius om te kopen met geld en juwelen doch tevergeefs.
Toen Antonius een valselijk bericht ontving dat Cleopatra was gedood benam hij zich het leven. Cleopatra werd gevangen genomen door Octavius en kreeg nog toestemming om naar de begraving te gaan van Antonius, doch daarna zou ze worden weggeleid naar Rome als een krijgsgevangene. Cleopatra was echter iemand die zelf haar eigen lot uitstippelde. Dankzij een loyale bediende werd een giftige slang in haar kamer gesmokkeld, en Cleopatra verkoos dat de slang haar zou brengen naar de poorten van het hiernamaals, het vergiftigde bloed in haar aderen zou de stroom zijn die haar zou brengen in de onsterfelijkheid…De laatste Farao van Egypte begon haar laatste reis…en werd alzo in het noodlot herenigd met haar geliefde Antonius.
Bedenking
Doorheen de literatuur en de moderne entertainment media werd en wordt Cleopatra in één adem vernoemd met haar romantisch leven. Kan me echter niet van de indruk ontdoen dat haar intelligentie uitzonderlijk was en dat ze bovendien een uitmuntende stratege was. Voor mij is ze zonder twijfel één van de grootste historische figuren die het Midden Oosten heeft voortgebracht. Cleopatra lijkt een uitstekend voorbeeld te zijn geweest van aangeboren charisma, een Koningin die waardig was van haar titel.
© Thalmaray – 2011.
