Auguste Piccard, de vergeten ontdekkingsreiziger
Auguste Piccard, veroveraar van de stratosfeer en ontdekker van de diepzee.
We kennen ze allemaal de stereotype beelden van de verstrooide professor, of de maffe geleerde die de meeste gekke uitvindingen voortbracht, het nerdy personage van B-films. Wel in de geschiedenis heb ik er één gevonden, en hij was blijkbaar nog zo gek niet. Auguste Piccard was een Zwitser die de wetenschappelijke pionier werd voor de exploratie van de stratosfeer en de diepten der oceanen. Vele karikaturen in films, stripverhalen, tekenfilms en boeken zijn dan ook met de nodige dichterlijke vrijheid op hem gebaseerd.
Biografie
Auguste en zijn tweelingbroer Jean Felix werd geboren in Bazel, Zwitserland in 1884. Sinds zijn allerprilste jeugd bleek de jongen een buitengewone interesse te hebben in wetenschap. Hij studeerde eerst in zijn geboorteland in Zürich om dan later verder professor fysica te worden in de Vrije Universiteit van Brussel. In 1927 was hij reeds lid van het befaamde Solvay Congres, een wetenschappelijk zeer gerenommeerd instituut. Piccard werd door de Belgen zo goed al geadopteerd en hij vervolgde zijn wetenschappelijke carrière. Zijn doel in 1930 was om de bovenste atmosfeer te verkennen, hij ontwierp daarom een aluminium luchtballon die de mogelijkheid bood om zeer grote hoogten te bereiken. Het Belgische Nationale Wetenschappelijk Onderzoekers fonds fungeerde als sponsor voor de hachelijke onderneming. In mei 1931 vertrok hij vanuit Duitsland en bereikte een record hoogte van 15.785 meter, tijdens de reis slaagde hij erin om verschillende experimenten uit te voeren en een schat van informatie in te winnen over de atmosfeer en de kosmische stralen. In 1932 herhaalde hij de stunt deze maal in zijn geboorteland en bereikte hij probleemloos 16.200 m. Hij zou dit (voor die tijd) huzarenstukje in totaal zevenentwintig maal herhalen om de record teller uiteindelijk op 23.000 meter te zetten. Hij gaat officieel de geschiedenisboeken in als de eerste mens in de stratosfeer
Hij werkte onder andere samen met Albert Einstein bij het ontwikkelen van instrumenten die de radioactiviteit konden meten.
De wetenschappelijke bocht van 360°
Na het behalen van zijn doelstelling begon Auguste Piccard als één van de eerste wetenschappers gewoon “out of the box” te denken. Na de verovering van de hogere sferen, zette hij zijn gedachten op het verkennen van de ongekende diepten. Hij idee nam vorm toen hij besefte dat hij zijn luchtballon cockpit gemakkelijk kon wijzigingen en adapteren om af te dalen in de onbekende oceanische gebieden. In 1937 was zijn ontwerp klaar voor een stalen constructie die zeer grote druk kon weerstaan. De uitdaging was niet nieuw doch nog meer uitdagend dan de verovering van de horizon, hoe de immense druk weerstaan van de diepte ? Een veroveringsdrang van een andere aard, namelijk die van Adolf Hitler gooide roet in het eten, en hij was noodgedwongen verplicht zijn plannen op te beregen tot na de tweede wereldoorlog. In 1945 werkte hij zijn cockpit af, het was een ingewikkeld staaltje van techniek voor die tijd, hij had een systeem die een normale luchtdruk kon behouden en die de hoogste buiten druk kon weerstaan tot 46 MPa. Zijn vlot tank werd gevuld met gasoline omdat deze vloeistof het minst onderhevig is aan druk.
Enorme stalen gewichten werden bevestigd aan de cockpit om te kunnen zinken, via een afstandsbediening konden deze worden gedumpt zodat terug naar de oppervlakte komen geen probleem werd. Zijn gevaarte kreeg de naam FNRS-2 en deed verschillende succesvolle duik testen in 1948. Uiteindelijk werd de uitvinding verkocht in 1950 aan de Franse Marine, in 1954 met een licht gewijzigd design liet het de eerste man zakken naar een diepte van 4.176 m. Piccard noemde zijn uitvinding de bathyscaphe (Grieks voor “diep schip”), het was compleet manoeuvreerbaar, had twee propellers, en werkte met het ballast systeem, zoals de duikboten nog steeds doen. Zijn tweede exemplaar de “Trieste” bereikte een diepte waarvan de mens nooit had kunnen dromen, de wereld had dankzij Piccard zijn laatste grote ontdekkingsreis gemaakt, naar de ongekende plaatsen van onze planeet. Het zou uiteindelijk zijn zoon Jacques zijn die het wereldrecord op zijn naam zette met een afdaling van maar liefst 10.915 meter. Deze maal werd de Piccard uitvinding gesponsord door de U.S. Navy, Jacques Piccard zelf was de bevelhebber.
De Piccard dynastie
Auguste Piccard was de bekendste van allen, maar de naam Piccard is sinds generaties een vaste waarde geweest in de wetenschappelijke wereld. De tweelingbroer van Piccard, Jean Piccard was een befaamde ballonvaarder die zeer uitgebreide studies heeft gevoerd over kosmische straling. Hun vader was een zeer gerenommeerde Chemicus. Zijn kleinzoon Bernard Piccard (°1958) was de eerste ballonvaarder die non-stop rond de wereld vloog in slechts 19 dagen in 1999. Zijn neef Don Piccard (°1926) is een zeer bekende ballonvaarder en de belangrijkste fabrikant van ballonnen in de Verenigde Staten. Zijn zoon Jacques Piccard werd net zoals zijn vader een beroemde professor en zette grotendeels het werk van zijn vader verder, hij wordt erkend als de eerste hydronaut ter wereld. Het is buitengewoon om te zien dat de genialiteit zich heeft voortgezet doorheen de gehele familie en dit generaties lang.
Populaire referenties naar Auguste Piccard
Het is opvallend hoeveel knipoogjes in de media en cultuur er bestaan naar de persoon van Auguste Piccard. Alhoewel de meeste mensen nog nooit van hem hebben gehoord, is hij in wetenschappelijke kringen een icoon, rolmodel die een aparte “naamloze” verzameling van knipoogjes kreeg in de media en populaire subculturen.
Enkele voorbeelden :
- Hergé gebruikte hem als voorbeeld voor zijn personage professor Zonnebloem in de Avonturen van Kuifje. Hergé en Piccard hebben elkaar trouwens ontmoet.
- Het grootste eerbetoon kwam er van Gene Roddenberry bedenker van Star Trek, in de tweede reeks “Star Trek the Next Generation” benoemde hij de gezagvoerder van de “Enterprise” Jean-Luc Piccard” een directe verwijzing naar deze briljante geleerde.
- Ook Willy Vandersteen verwijst naar Piccard in Suske en Wiske (album de Ijzeren schelvis).
Bedenking
Het leven van Auguste Piccard is de zoveelste oorkonde van de oneindigheid van het menselijk streven naar nieuwe ontdekkingen en het verleggen van gekende grenzen. Het is jammer dat men vandaag niet meer weet wie deze man is, wat zijn ambities, dromen en angsten waren. Deze intellectuele ontdekkingsreiziger heeft mede ons heden en onze toekomst bepaalt, zijn uitvindingen en research zijn vandaag nog in praktijk bij ontzettend veel applicaties zoals duikboten, ballonvaart, studie van kosmische stralingen en honderden andere dingen. Het is vreemd dat de stof van vergetelheid doorheen de jaren valt op geniale mensen, zonde want het zou een stimulans kunnen zijn om steeds maar verder te gaan. Piccard met zijn gestalte van twee meter, het mager mannetje met het ziekenfonds brilletje was een buitengewone mens met een visie…
© Thalmaray 2011.
