Nostalgische kijk op het Egypte van de Farao’s
Egypte – Sinds eeuwen is de mens gefascineerd door het oude Egypte, eens was deze regio de bakermat van de beschaving over meer dan 3 eeuwen. Een cultuur die zo rijk was dat men voor het studievak een eigen wetenschap creëerde. De Egyptologie is nog steeds een progresserende studie die tientallen jaren na de grootste archeologische ontdekkingen de wetenschap blijft verassen en boeien.
Door het juk van de hedendaagse islam zou men bijna vergeten dat het rijk van de Farao’s een formidabele maatschappij was die zeker vergelijkbaar was met het Romeinse Rijk of de geraffineerde cultuur van de Oude Grieken. Wanneer nu gekeken wordt naar Noord-Afrika als een regio van waanzin en fanatisme, waren eens alle ogen gericht op het Nijl gebied. Het is ronduit bedroevend dat een eens zo welvarende cultuur en volk haar toekomst heeft verloochend en in feite nooit meer de culturele en intellectuele hoogstand heeft gekend dan ten tijden van Ramses.
De oud-Egyptische cultuur heeft het Westen opgezadeld met een fascinatie voor de architectuur, de mythes en vooral de dodencultus van hun elite. Iedere wetenschapper is het erover eens dat er nog steeds heel veel te leren valt over deze oude Egyptenaren. De zonen en dochters van de Nijl zijn in alle opzichten bijzonder geweest, om slechts enkele voorbeelden te noemen, waren zij de bedenkers van gezelschapsspelen vergelijkbaar met schaken en dammen en werd het oudste vredesverdrag ooit opgetekend in Egypte.
De nieuwe inzichten over het oude Egypte zijn dan ook opmerkelijk en verstevigen ons idee dat deze beschaving uniek was voor de regio en zijn gelijke nooit meer zal kennen. Enkele vaststellingen en verkeerde opvattingen die nu uit de wereld worden geholpen.
Cleopatra werd niet geboren in Egypte
Ironisch genoeg is zij samen met koning Toetanchamon waarschijnlijk de bekendste oud-Egyptische figuur, zij was in feite de laatste Egyptische Farao en regeerde onder de naam Cleopatra VII. Cleopatra werd geboren in Alexandrië en was een nazaat van een lange lijn van Macedoniërs die rechtstreeks afstamden van Ptolemy I, een troonopvolger van de grote Alexander. Deze dynastie regeerde Egypte van 323 tot 30 v.C. De meest koningen bleven trouw aan hun Macedonische cultuur. Cleopatra was de eerste van de Ptolemaïsche dynastie die de Egyptische taal machtig was.
De oude Egyptenaren schreven het oudste vredesverdrag
Twee eeuwen lang vochten de Egyptenaren een oorlog uit met het Hettitische Rijk over een gebied wat nu Syrië is. De oorlog werd gekenmerkt door bloederige veldslagen zoals de beroemde slag van Kadesh onder leiding van Farao Ramses II. De oorlog resulteerde echter nooit in een duidelijke overwinnaar. Door de eeuwenlange twist waren beide koninkrijken danig verzwakt en werden op hun beurt bedreigd door andere volkeren. In 1259 besloot Ramses II en de Hettitische koning Hattusile II een vredesverdrag te verkondigen. Deze overeenkomst werd schriftelijk vastgelegd en eindigde het bloedige conflict. Niet alleen was het een staak het vuren, maar een alliantie in de welke beide koningen elkaar ter hulp zouden schieten wanneer één ervan werd aangevallen door een derde partij. Dit verdrag wordt vandaag erkend als het oudste vredesverdrag. Een kopie van dit verdrag kan worden gezien boven de hoofdingang van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
Oude Egyptenaren waren verzot op gezelschapsspelen
Na een lange werkdag relaxeerden de oude Egyptenaren dikwijls door bordspellen te spelen. Verschillende van deze spellen zijn bewaard gebleven zoals “Mehen” en “Hond en jakhals”, maar verreweg het populairste spel was genaamd “Senet”. Er zijn bewijzen gevonden dat het oudste spel werd gespeeld circa 3500 v.C. Het werd gespeeld op een groot bord met 30 vakjes. Elke speler had pionnen die werden verplaatst via bepaalde regels. Alle spelregels van “Senet” zijn nog niet achterhaald maar de populariteit is overduidelijk. In de kunst zijn de bordspellen alomtegenwoordig zoals schilderijen. Beroemde koningen zoals Toetanchamon zijn zelfs begraven met een speelbord.
Dochters van de Nijl hadden vrijheid en rechten
In schril contrast met de systematische moslimonderdrukking die nu heerst in het gebied hadden de dochters van de Nijl heel wat vrijheden en rechten. In de geschiedschrijving werden ze meestal aanzien als inferieur aan de mannen, doch vrouwen hadden grote financiële onafhankelijkheid en juridische rechten. Ze hadden eigendomsrechten, mochten handel drijven, hadden toestemming om een testament te hebben, bekleden publieke functies, en konden zelf zetelen in rechtbanken. De meesten werkten niet buitenshuis doch degenen die het wel deden kregen evenwaardig loon als de mannelijke collega’s. In tegenstelling tot oud-Griekse vrouwen, hadden ze eveneens het recht om te scheiden en te hertrouwen. Er waren zelfs voorhuwelijkse contracten en een alimentatievergoeding bij scheiding.
Egyptische arbeiders hielden regelmatig stakingen
Vele Egyptologen verwerpen nu ook het typische beeld van de slavenarbeid ten tijden van de Farao’s. Het is zeker voorgekomen doch vele imposante bouwwerken werden gerealiseerd door betaalde en opgeleide arbeiders. Hoewel de Farao werd aanzien als een levende god waren de arbeiders niet bang om betere werkomstandigheden af te dwingen. Het bekendste voorbeeld is dit tijdens de regeerperiode van Ramses III, toen de arbeiders de Necropolis van Deir el-Medina bouwden. Toen ze de afgesproken betaling van graan niet kregen gingen deze spontaan in staking. Dit incident wordt nog steeds aanzien als de eerste georganiseerde staking in de geschiedenis. De arbeiders hielden een sit-in bij bekende religieuze gebouwen en weigerden te vertrekken totdat ze werden betaald. Uiteindelijk na een korte krachtmeting kregen ze hun afgesproken loon.
Vele Egyptische koningen waren obees
In geschiedenisboeken en Hollywood films worden de farao’s meestal gepersonaliseerd door sportieve afbeeldingen, zoals de acteur Yul Brynner in de prent “De 10 geboden”. De realiteit was echter iets anders. Het Egyptisch dieet aan het hof bestond uit bier, wijn, brood en honing en was rijk in suikers. Recente studies hebben aangewezen dat er toen al dieetproblemen waren. De bestudering van verschillende mummies toonde aan dat vele koningen kampten met chronisch overgewicht en diabetes. Een typisch voorbeeld is de legendarische Koningin Hatshepsut uit de 15e eeuw v.C. die werd afgebeeld als een tenger en beeldschone vrouw, in feite was ze obees en kaal.
De piramiden werden niet gebouwd door slaven
Het leven van een piramidebouwer zal wel niet gemakkelijk zijn geweest. Onderzoek van skeletten tonen aan dat vele werkers te kampen hadden met artritis en andere ziektes. Het laatste onderzoek toont echter aan dat het hier ging om betaalde en geschoolde krachten. Deze bouwvakkers waren bovendien erg trots op hun werk, bij de opgravingen van werkkampen in de buurt van piramiden werd er zelfs graffiti teruggevonden. Het fabeltje dat de werkers onder zweepslagen werden gedwongen te werken werd de wereld ingestuurd door de Griekse historicus Herodotus in de vijfde eeuw v.C. Vandaag is men veel minder zeker dat er überhaupt slaven aan te pas kwamen. Het zou erop lijken dat de slaven eerder secundair werk verrichten.
Koning Toetanchamon is waarschijnlijk gedood door een Nijlpaard
De beroemdste Egyptische Koning ooit, mede dankzij het bijna intact gevonden graf in de Koningsvallei, spreekt nog steeds tot de verbeelding. Er is echter zeer weinig geweten of zijn biografie. De mummie toont via röntgenonderzoek aan dat hij werd begraven zonder zijn hart noch zijn ribben. Volgens onderzoekers zou dit er kunnen op wijzen dat hij overleed door verschrikkelijke verwondingen. Er wordt door sommigen gesuggereerd dat hij is doodgebeten door een nijlpaard. Het was bekend dat hij jacht hield op deze dieren als sportbeoefening. Zo is er een afbeelding in zijn graf gevonden die hem afbeeld met een harpoen. Een jachtongeluk zou dan ook tot de mogelijkheden behoren.
In de Egyptische geneeskunde waren er specialisten-dokters
Net zoals nu waren er all round dokters maar ook dokters die zich specialiseerden in één deel van het menselijk lichaam. De eerste bewijzen duiken op in 450 v.C. in de werken van de geschiedkundige Herodotus. Hij schreef: elke dokter is een genezer van één ziekte of meerdere…sommigen voor de ogen, sommigen voor de tanden, sommigen voor de buikstreek”. De specialisten werden ook vereerd door een titel, zoals: “Dokter van de tanden” of “herder van de anus” (proctoloog).
Egyptenaren hadden huisdieren
Voor de Egyptenaren waren vele dieren reïncarnaties van de Goden. Ze waren één van de eerste beschaafde samenlevingen die dieren domesticeerden. Ze waren in het bijzonder gek van katten, die in verband werden gebracht met de godin Bastet, maar ze hadden ook een zwak voor haviken, honden, leeuwen, bavianen en andere exotische dieren. Deze dieren werden gezien als gezelschapswezen en kregen dan ook een prominente plaats in de Egyptische familie. Bij hun dood werden ze meestal ook gemummificeerd en begraven met hun eigenaars toen deze overleden waren. Andere dieren waren getraind voor het verrichten van taken. De Egyptische politie had bijvoorbeeld hondenbrigades en getrainde apen om hen te helpen.
Make-up was een hype voor vrouwen en mannen
IJdelheid is zo oud als de beschaving, het Egypte van de Farao’s was geen uitzondering. Zowel mannen als vrouwen droegen make-up uit esthetische overweging maar ook uit religieuze oorzaken. Men geloofde dat wie make-up droeg de bescherming kreeg van de Goden Horus en Ra. Er was een heuse make-up industrie die zijn grondstoffen kreeg uit malachiet en loodglans. Er waren make-up toestellen om oogschaduw aan te brengen uit ivoor, hout en been. De vrouwen kleurden hun wangen rood en hun handen met henna. Parfum werd gemaakt uit olie en kaneel. Men was er heilig van overtuigd dat make-up kracht gaf en bovendien geneeskundig werkte. Deze laatste bewering zou ergens kloppen gezien er werd aangetoond dat het effectief hielp tegen ooginfecties.
Bedenking
Het is duidelijk dat door de laatste bevindingen onder andere in het veld van de astronomie wij nog steeds geen exacte greep hebben op deze oude cultuur. Het is dan ook belangrijk dat men blijft studeren en de archeologische zoekplaatsen kan uitbreiden. Dit laatste zal waarschijnlijk worden bemoeilijkt door de recentste politieke ontwikkelingen en het feit dat de huidige islamregeringen niet graag worden herinnerd aan een vooruitstrevend en florerend verleden, met vrijheden die nu schril in contrast staan met hun middeleeuwse doctrine.
Het is al jaren bekend in de fluistergangen van de wetenschap dat zelfs de oude faraonistische godsdienst terug leeft onder enthousiaste aanhangers en terug aan een opmars bezig is. Feit is dat de Egyptische wetenschap floreerde zoals geen enkel andere cultuur in hun glorietijden. Men zou zich kunnen afvragen indien het Egyptische Rijk had overleefd welke vooruitgang onze beschaafde evolutie zou hebben meegemaakt.
Vandaag wordt de grootsheid van het verleden uitgebuit voor de toeristische valuta en ligt de genialiteit van een cultuur letterlijk in het zand van de vergetelheid. Vele vrezen dan ook dat een imminente vernietiging van de historische kunstschatten tot de mogelijkheden kan behoren. De recentste plundering van de horde “moslimbroeders” in het archeologisch museum van Caïro is al een voorbode. In de schaduw van Anubis is het bedroevend om de grootsheid van een volk te zien verdwijnen.
© Thalmaray
