James Dean: vergeten glorie van het oude Hollywood
James Dean: Hij leefde zoals een vuurwerkpijl, heftig, razendsnel en kort.
Het leven samenvatten van deze man is niet eenvoudig, feit is dat hij de enige acteur is die met zo’n beperkte carrière een stempel heeft gedrukt op de Amerikaanse maatschappij en de wereld. Hoe komt men van nobody, tot een gevierd acteur, en uiteindelijk tot een legende? Goede vraag weinig makkelijke antwoorden.
De man achter de mythe
Geboren in Indiana in een boerengehucht genaamd Marion in 1931 bleek op het eerste zicht niet voorbestemd om een alom gekende naam te worden in zijn geboorteland, laat staan in de rest van de wereld. Zes jaar was hij toen zijn ouders de Amerikaanse droom zochten in het zonnige Californië, meer bepaald in Santa Monica. Ironisch genoeg werd Jimmy Dean, zoals iedereen hem noemde, opgevoed bij zijn oom en tante in Fairmont. Zijn jeugd was er ééntje zonder noemenswaardige opmerkingen tenzij zijn voorliefde voor basketbal en motorfietsen. Onder invloed van een plaatselijke mentor ontdekte hij racewagens en het witte doek. Uiteindelijk belande hij terug in Californië, waar hij op de universiteit UCLA theater koos als hoofdvak. De eerste stap was gezet…en zou de rest van zijn korte leven bepalen.
De beginnende acteur
Zoals velen dacht hij geroepen te zijn voor het beroep van acteur, de ontnuchtering in de beginjaren was dan ook hevig en moeilijk. Uiteindelijk na ontelbare audities kreeg hij een eerste salaris van Pepsi Cola toen een commercial met hem in de hoofdrol werd uitgezonden op de televisie. Hierna volgde een zeer bescheiden succesje in een televisiefilm “Hill Number One”. Hij moest zich tevreden stellen met ontelbare slecht betaalde jobs om te overleven, hier en daar werkte hij eventjes voor een radiostation, en lande hij zeer kleine rollen in even bedenkelijke films. Met een paar dollar op zak besliste hij zijn geluk te gaan beproeven in New York, waar hij ingelijfd werd bij de wereld vermaarde Actors Studio van Hollywood legende regisseur Elia Kazan. Zijn nieuwe mentor werd Lee Strasberg een acteur in hart en nieren. Begin jaren vijftig speelde hij in verschillende televisiefilms zonder echt opgemerkt te worden door het grote publiek, de critici hadden hem echter wel bemerkt.
Hollywood en Dean
Uiteindelijk na de magere jaren kreeg hij een rol aangeboden in de film “East of Eden” van Elia Kazan naar het verhaal van John Steinbeck. Niet zozeer zijn acteer prestaties waren doorslaggevend voor de toekenning van de rol, maar des te meer de attitude en het charisma die eigen was aan James Dean. Dean was gewoon Cal Trask het personage die hij moest spelen in de film, een zwaar beladen dramatische rol over een zoon die moet strijden om de liefde van zijn vader. James Dean werd in 1955 postuum genomineerd voor een Oscar. East of Eden is nu nog één van de mijlpalen in de Amerikaanse filmgeschiedenis, de acteur prestatie van Jimmy werd de hemel in geprezen.
Kort hierna volgde de hoofdrol in een film die nog meer werd omhuld door appreciatie, mystiek en legende. “Rebel without a cause” eveneens gedraaid in 1955 bevestigde de heldenstatus van James Dean. Hij speelde er de jeugdige rebel, die spartelt met een generatieconflict en zijn eigen identiteit. Luguber is wel dat alle hoofdrolspelers in deze film zeer dramatisch aan hun einde zijn gekomen, zo is zijn tegenspeelster Nathalie Wood later verdronken.
James Dean leefde zo sterk in zijn rol op dat hij ook voor het grote publiek werd gezien als de ideale rebel, samen met Marlon Brando (zie de klassieker The Wild One”) werd hij symbool voor de nieuwe mentaliteit bij de Amerikaanse jeugd, vrijgevochten, het ontluikende rock ’n roll tijdperk. Uniek en wereldberoemd is de scene waar hij een monoloog voert terwijl hij zit in een vuilnisemmer.
Deze film maakte van James Dean het ultieme tieneridool van zijn tijd, hij was geen acteur meer, hij was een idool, voor velen een God. Zijn derde film “Giant” zou hem definitief plaatsen bij de elite van Hollywood, waar hij weerwerk gaf een beroemde acteurs zoals Rock Hudson (die veel later overleed aan Aids), en Elizabeth Taylor. Hij acteerde zoals een echte pro en werd verheven tot superster. Ook hier sleepte hij een Oscar nominatie in de wacht.
Gestorven op aarde, geboren in de legende
Zijn passie de onblusbare passie voor snelheid en de daar bijhorende snelle wagens werd hem uiteindelijk fataal. Met zijn Porsche Spyder 550 raakte hij aan hoge snelheid betrokken bij een banaal auto ongeluk in Cholame, Californië. Hij overleefde de klap niet. Op zijn 24ste op het absolute toppunt van zijn roem en leven, doofde een ster voorgoed uit, zijn uiterst korte carrière welke op zijn minst gezegd opmerkzaam was, zorgde ervoor dat het idool van het witte doek door de jeugd van toen werd opgetild tot een cultfiguur, zelfs een soort van verheerlijking van de romantische dood.
Zelfs heden ten dage zijn er nog ontelbare afbeeldingen van hem in de cultuur, het straatbeeld en vooral het collectief geheugen present. Velen weten vandaag niet meer wie hij is of voor wat hij stond, laat staan dat ze een film hebben gezien, en nochtans is het tragisch interessant om te zien hoe een man de onsterfelijkheid ingaat, en waarom. Zijn dood werd luguber genoeg zijn laatste grote rol die van icoon, het kan ons herinneren dat bij grote legendes er dikwijls een sluier hangt van tragiek en verdriet.
© Thalmaray – 2011.
