Zeemeerminnen: geschiedenis van een van de populairste legendes
Zeemeerminnen zijn mythische aquatische wezens met een vrouwelijk hoofd en kenmerken van een vis. De mannelijke vorm is meerman. Deze mythologische dames zijn wijd verspreid in mythen, legendes, sprookjes, literatuur en algemene cultuur. Opmerkelijk is dat er in de geschiedenis een bijzondere plaats werd gegeven aan deze creaturen.
Zeemeerminnen hebben ook heel wat andere namen zoals Sirenes, Lorelei en uiteraard verschillende benamingen in alle voornaamste gangbare talen.
Volgens de meeste legendes zingen zeemeerminnen voor mensen en Goden om hun te verstrooien en zelfs hun schepen te laten stranden. Andere verhalen spreken over zeemeerminnen die de laatste adem opvangen van zeelui die aan het verdrinken zijn. In bepaalde gevallen wordt er gezegd dat ze mensen ontvoeren naar de dieptes van de oceaan. In bepaalde gevallen worden deze creaturen van de zee beschreven als goedgezind tegenover de mensen. Zoals vele legendes hebben ook de zeemeerminnen afgeleide verhalen en mythische figuren zoals water feeën en selkies, sprookjes figuren die zich kunnen transformeren van zeehonden naar mensen.
De Griekse sage
De eerste zeemeerminnen verhalen zijn genoteerd in Assyria ongeveer 1000 v. C. De godin Atargatis is waarschijnlijk de eerste beschreven zeemeermin. ook de oude Grieken maken aanspraak op deze Godin zij het onder een andere naam namelijk Derketo. In diezelfde tijd werd bij de Griekse filosofen ook het idee geboren dat de mensheid afstamt van een aquatische dier. Een populaire Griekse legende beschreef hoe de zuster van Alexander de Grote, Thessalonike in een zeemeermin veranderde na haar dood. Ze benaderde de schepen en vroeg “Is Alexander levend?”, indien bevestigend werd geantwoord wenste ze de reizigers goede vaart, indien er een afwijkend antwoord kwam werd het schip getroffen door een al vernietigende storm.
De Arabische verhalen
In het meest gekende Arabische sprookjes boek van duizend en één nacht worden verschillende verhalen opgedragen aan zee creaturen. Verschillend van verhalen uit andere wereld uithoeken gaat het hier om wezens die de menselijke vorm behouden en die enkel kunnen ademen onder water. In het gekende sprookje “Abdullah en de visser” wordt zelfs gesproken over een volledige onderwater stad. Ook andere verhalen van duizend en één nacht hebben een sciencefiction trekje en gaat over verloren beschavingen met geavanceerde techniek.
Engelse folklore
Bij de Europese nautische grootmacht bij uitstek Engeland werden zeemeerminnen beschreven als wezen die ongeluk brachten. In sommige verhalen worden de meerminnen beschreven als reuzinnen van wel 600 meter groot. Volgens legendes konden die ook inwaarts zwemmen tot aan rivieren . Andere verhalen beschrijven hun dan als goedaardige wezens die magische recepten hebben voor allerlei ziektes. Ook Schotland en Ierland hebben hun eigen zeemeerminnen.
Oosterse legende
In China is de zeemeermin een machtig en mysterieus wezen die wanneer ze wenen parels tevoorschijn toveren uit hun tranen. Vele vissers probeerden zeemeerminnen te vangen in hun netten, maar eens gevangen begonnen ze te zingen, melodieën die de vissers in een coma brachten of ze compleet gek maakten. Opvallend is wel hier dat de zeemeerminnen als positief worden afgeschilderd en de vissers als symbool voor gretigheid en lelijkheid.
Waarnemingen
Er zijn verslagen eeuwenoud van alle continenten over zeemeerminnen, ze werden waargenomen zowel in Azië, Europa, Het Amerikaanse Continent als Afrika. De meest opvallende zijn verslagen in Vancouver (1870-1890) en 1967. Een stad in Israël heeft een beloning uitgeschreven van 1 miljoen dollar voor wie stuitend bewijs levert dat zeemeerminnen bestaan nadat honderden mensen een zeemeermin hadden gezien die vergezeld was door een groep dolfijnen. De beloning staat nog steeds open…
Symboliek
Volgens verschillende wetenschappelijke auteurs zijn zeemeerminnen en andere half mens-half dier legendes de drang van de mens om te begrijpen dat ze eens één waren met de dieren en eigenlijk afstammen van het dierenrijk. In de rijke legendes zijn er nog verschillende wezens die onder die categorie vallen zoals de minotaur (half stier/half mens), de weerwolf, en nog talrijke andere voorbeelden zoals bijvoorbeeld in het Egypte van de Farao’s.
Trivia
- Zeemeerminnen zijn alom vertegenwoordigd in de literatuur gaande van het sprookje van de Hans Christian Andersen tot opera’s van Wagner (Der Ring der Nibelungen), er zijn letterlijk duizenden werken, geschriften, composities waarin zij voorkomen. Ook inde moderne tijden lijkt de fascinatie voor zeemeerminnen onverminderd denk maar aan Ariel van Disney.
- In de heraldiek zijn er talloze voorbeelden van wapenschilden met de meerminnen zoals onder andere de zegel van de Stad Warschau in Polen, de stad Norfolk in Virginia (VS) of Hamilton (Bermuda).
- Net zoals bij het Monster van Loch Ness zijn er amateuristische pogingen geweest om met bedrog het beeld van een zeemeermin te creëren.
- Er bestaat zoiets als een zeemeermin syndroom (Sirenomelia). Dit is een uiterst zeldzame congenitale afwijking waarbij de benen samengegroeid zijn.
Bedenking
Waarom zijn zeemeerminnen nog altijd populair en zelfs hoog aangeschreven in onze cultuur?
Misschien omdat het een verbinding is van een oeroude droom namelijk de symbolische link tussen twee werelden, het onbewust verlangen naar een universeel begrip. Zoals nog vele dingen stelt het vooral de fantasie op proef van de mensen en is er een onblusbare nieuwsgierigheid naar fenomenen die ons boeien maar die tegelijkertijd wetenschappelijk moeilijk realistisch zijn. Hoe kan men anders fascinatie verklaren voor Loch Ness, de Yeti, U.F.O.’s?. Ik denk dat merkwaardig genoeg dergelijke fixatie een verlangen is om meer te begrijpen over de mens en het doel van de mensheid op aarde. Mijn dochter is van oordeel dat het een mooi sprookje is, en ik sluit mij hierbij aan….
© Thalmaray – 2011.
