Salvador Dali: een korte introductie in een surrealistische visie
Salvador Dali: een korte introductie in een surrealistische visie
Het uitgangsbord van het surrealisme is nog steeds Salvador Dali, deze flamboyante excentrieke kunstenaar is het visitekaartje voor deze culturele strekking. Het is fascinerend om te begrijpen hoe de artiest, zijn visie en de daaruit voortvloeiende kunst één zijn geworden. Het genie van deze man zit hem niet in zijn grafisch talent doch wel in de voorstelling van zijn eigen abstracte emotionele visie op de wereld door de ogen van een dromer. Salvador Dali is een “alles of niets” emotie, de fans prijzen hem de hemel in, zijn tegenstanders verketteren hem. Het is uiteraard gebruikelijk vooral bij schilderijen een werk een emotie, een gemoedstoestand of een gebeurtenis uitstraalt, het is echter uitzonderlijk dat een schilderij een portaal is naar een verhaal met een open einde, een werk van Dali is een kunststuk waar de fantasie meester is, zelf slang na de voltooiing van het meesterwerk. Volgens mij zit hier het echte genie van Salvador in, de kracht om een visie via een beeld te laten voortleven niet via het doek, maar in de wonderbaarlijke en onuitputtelijke fantasie van de mensen.
Biografie
Salvador Dali werd geboren in het dorpje Figueras in het noorden van Spanje. Zijn vader was een wel gerespecteerde notaris en de jonge Dali kon zijn artistieke belangstelling botvieren al vanaf 10 jaar toen hij zijn eerste tekenlessen kreeg. Een van zijn leraren was de toen welbekende Spaanse schilder Ramon Pichot, die een ontluikend talent zag in de jonge Salvador Felipe Jacinto Dali.
In 1923 kocht zijn vader hem een eerste drukpers en stimuleerde zijn artistieke passie. Salvador Dali zette deze levenslust verder in De Koninklijke Kunstacademie van Madrid. Hij werd tweemaal van school gestuurd en behaalde nooit zijn einddiploma. Volgens hem konden zijn leraren hem niet leren en was hij bekwamer en talentvoller dan zij.
Het Surrealisme
In 1928 belande de eigenzinnige jongeman in Parijs waar hij in contact kwam met de groten der kunsten zoals Pablo Picasso en Joan Miro. In een mum van tijd lukte het hem om deel uit te maken van een groep surrealistische kunstenaars rond de figuur van Andre Breton. Breton was toen de patriarch van het surrealisme, de uitvinder van de stroming in feite. Breton zou zich veel later afkeren van Salvador Dali en beschuldigde hem van materialisme en fascistoïde denkbeelden.
Exact een jaar duur het vooraleer Salvador Dali zijn eigen persoonlijk stijl had ontwikkeld in het surrealisme. Hetzelfde “merk” dat hem onsterfelijk zou maken: de wereld van het onbewuste in onze dromen. Veel van zijn werk is trouwens gebaseerd op de werken van Dr. Sigmund Freud namelijk de psychoanalyse. Salvador Dali liet ook meer en meer een speciale handtekening na in zijn werken, zoals terugkerende smeltende uurwerken en brandende giraffen. Hoe abstracter en surrealistischer zijn werken werden, des te meer werd de mythe sterker rond zijn eigen persoon. Door zijn enorme grafische vaardigheid slaagde hij erin om zijn schilderijen te laten overkomen als bijna perfecte foto’s. Het is niet verwonderlijk dat wanneer men de carrière van de man van naderbij bekijkt dat men ontdekt dat hij een fervente bewonderaar was van de Italiaanse Renaissance meester Raphael.
Dali en zijn muze
De ontmoeting met Gala was waarschijnlijk de belangrijkste gebeurtenis in zijn ganse leven en is de kiem geweest voor zijn verdere loopbaan. Het is een liefdesverhaal die op het eerste gezicht er één was van de onmogelijkheid, zij was een tien jaar oudere Russische immigrante en ten tijden van hun ontmoeting getrouwd.
Gala besloot in de kracht van een impulsief moment bij Salvador Dali te blijven. Ze werd zijn partner, zijn muze en later zijn zakenbeheerder. Salvador Dali leefde voor haar, ze was alles wat in het leven betekenis had voor hem. Ze werd vooral geprezen door haar stabiliseerde invloed op zijn onstuimig karakter. Zij slaagde er ook in om de naam Salvador Dali wereldberoemd te maken dankzij geslaagde triomfen in de Verenigde Staten en Europa.
In 1934 huwden ze in Parijs. Vreemd genoeg nam de relatie vanaf dan een wending, ze behartigde nog steeds zijn zakelijk belangen doch de artiest Salvador Dali werd geconsumeerd in zijn gave en in zijn werk. De tijd dat ze samen doorbrachten verminderde sterk.
Dali in Amerika
In 1933 had Salvador Dali zijn eerste monster tentoonstelling in New York. Een jaar later bezocht hij het land ook daadwerkelijk dankzij een lening van Picasso. Salvador Dali besloot de gruwel van de tweede wereldoorlog te ontwijken en bleef wonen in de Verenigde Staten in 1940. Zijn kunst tentoonstellingen werden een onverhoopt succes. Naast zijn genie die alle aandacht kreeg in de media, veroverde hij ook de aandacht door absurde en clowneske society optredens. Voor het eerst in zijn leven stroomde het geld binnen.
Salvador Dali werd de society gast in Amerika en kreeg zelfs betalende opdrachten van onder andere Helena Rubinstein. Salvador Dali zag zijn kans en besloot om zijn artistieke verbeelding te laten verder vloeien, zo gooide hij zich op het ontwerp van kledij en juwelen. Hollywood lonkte ook naar de surrealistische meester en zo leende hij zijn medewerking aan onder andere een Hitchcock of was adviseur voor surrealistische scenes voor musicals. Hij werd tevens medewerker van het modehuis Coco Channel.
De terugkeer naar Europa
In 1948 terwijl Europa nog zijn wonden aan het likken was van de tweede wereldoorlog besloot de meester plots samen met zijn vrouw terug te keren naar Europa. Ze verbleven achtereenvolgens in Spanje, Parijs en New York. Salvador Dali verruimde zijn spirituele horizonten en verdiepte zich in geschiedenis, wetenschappen en religie. Het gebeurde ook dat hij inspiratie “leende” bij grote meesters zoals Velasquez.
In 1958 begon hij zijn beroemde reeks historische schilderijen. Het meest gekende werk uit die periode is: “De ontdekking van Amerika door Columbus”. Wanneer men het doek nu bekijkt in het Dali Museum in Florida valt het op dat zijn grafisch meesterschap in die periode op een absoluut hoogtepunt was, de schilderijen zijn adembenemend en betoverend mooi.
De gedwongen verbanning uit de surrealistische wereld
In 1980 werd Salvador Dali tot pensioen gedwongen door een motorische storing die het onmogelijk maakt om niet te beven. Hij kon zijn geliefde bondgenoten in de surrealistische droom: zijn stokoude penselen niet meer ter hand nemen. Deze wrede straf en het feit dat zijn muze Gala overleed in 1982 resulteerden in een reeks van diepe depressies. Na de dood van zijn echtgenote verhuisde hij naar Pubol, zijn eigen privé kasteel. Twee jaar later werd hij ernstig gewond toen er brand uitbrak in het kasteel, hij kreeg tijdens de revalidatie een pacemaker. Tijdens de winter van zijn leven woonde hij in de toren van zijn eigen museum, als een tragische figuur van vervlogen surrealistische tijden, hij stierf er op 23 januari 1989, na een beroerte. De wereld telde een geniale man minder.
Bedenking
Salvador Dali is voor mij de man die de moed kon opbrengen om te schilderen buiten de conventies, een ziener die een schilderij een extra dimensie gaf naast het visuele en de impressie, de illusie van het oneindige verhaal. Het geniale in zijn is dat er ontzettend veel interpretaties mogelijk zijn over zijn oeuvre. Iedere observator bekijkt het immers door een persoonlijke blik die dan weer gerelateerd is aan eigen wensen, emoties en dromen. Musici kunnen mensen doen wegdromen bij het horen van een meesterwerk, bij mijn weten is het Salvador Dali die dezelfde reactie kon laten oproepen door een statisch inactief kunstwerk.
Een paar jaar terug had ik het geluk om de originele werken te kunnen zien tijdens een reizende tentoonstelling van de Spaanse meester in Brugge. Zelfde Vlaamse stad waar men werken kan bewonderen van grote Vlaamse meesters zoals onder andere Rubens, Salvador Dali zou er moeiteloos thuishoren.
Een schilderij van Salvador Dali gaf mij een bijna driedimensionaal gevoel, niet alleen grafische pareltjes, maar indruk nalatend en nazinderend. Salvador Dali is nu nog een boodschap dat dromen misschien niet altijd waar komen, maar wel verhalen zijn van een ongekende schoonheid.
Copyright © Thalmaray – 2012.
