President voor één dag, de vergeten president van de VS: David Rice Atchison
David Rice Atchison – Wanneer men denkt dat alles terug te vinden is in geschiedenisboeken zit men er lelijk naast. Het is bijzonder leuk om in de kloven van de geschiedenis ontdekkingen te doen die op het eerste zicht zo ondenkbaar zijn dat ze de historie een mysterieuze afzonderlijke smaak meegeven. Eigenlijk is het jammer dat er niet meer aandacht wordt gegeven aan dergelijke details, want het zijn soms de kleine anekdotes die erg belangrijk zijn om een tijdsgeest weer te geven en om een inzicht te creëren in vroegere samenlevingen.
Omstandigheden
Ons bijzondere verhaal heeft alles te maken met de Amerikaanse grondwet. Het twintigste Amendement van de Constitution bepaald dat de termijn van een president een einde neemt op 20 januari. Uiteraard valt deze datum af en toe op een zondag. Tegenwoordig is dit niet meer een groot probleem doch dat was vroeger wel eens anders. Het is ook gebeurd dat de datum van een eedaflegging veranderde ten gevolge van een plots overlijden of de moord van de zittende president, het vrijwillig aftreden of de afzetting van het staatshoofd. Het einde van een termijn is grondwettelijk bepaald maar niet het begin van een termijn.
De gebeurtenis
De president James Polk eindigde zijn termijn op zondag de vierde maart 1849. Zijn verkozen opvolger Zachary Taylor weigerde uit religieus standpunt de eed af te leggen op een zondag, net als de verkozene vicepresident Millard Fillmore. In overeenstemming met de Amerikaanse grondwet was het de voorzitter van de Senaat : David Rice Atchison die de facto staatsleider werd. Onder normale omstandigheden is de vicepresident automatisch ook de voorzitter van de senaat. Indien om één of andere reden de vicepresident zijn functies niet kan of wil uitoefenen, is het de oudste zittende senator die de titel president pro tempore krijgt. De president pro tempore is de derde in rang voor het presidentschap, na de vicepresident en de “speaker of the house” (de voorzitter van het Congres en de Senaat).
De vierde maart 1849 werd de president pro tempore ingezworen voor de verkozen president en de vicepresident. Hij werd dus “acting” president van de Verenigde Staten voor welgeteld één dag. David Rice Atchison werd ingezworen door de hoogste rechter van het land en was dus officieel president van Amerika voor iets minder dan een dag.
Uiteraard is deze man niet opgenomen als president van de Verenigde Staten in de geschiedenisboeken, ironisch is het enkel zijn grafsteen die hem deze erkenning geeft. Technisch en wettelijk gezien is hij wel degelijk president geweest van de Verenigde Staten.
Ingewikkelde opvolging
Na verder onderzoek blijkt dat de Amerikaanse wetgeving nogal ingewikkeld in elkaar zit. Joe Biden heeft bijvoorbeeld in 2013 enkele uren voor Barack Obama de eed afgelegd, technisch en wettelijk gezien was hij tijdens deze enkele uren niet alleen het enige wettig staatshoofd, maar de facto ook dé president.
De Amerikanen zijn zeer bevreesd dat er op een bepaald ogenblik geen continuïteit zou zijn in de presidentiële macht. Om deze reden wordt de rol van de vicepresident soms letterlijk aanzien als die van plaatsvervanger en back-up. Het is zelden dat zowel de president als de vicepresident op de zelfde plaats vertoeft, laat staan dat beiden aanwezig zouden zijn op bijvoorbeeld hetzelfde vliegtuig of schip. De Amerikanen maken zich sterk dat de macht continuïteit nooit zal onderbroken worden.
In het verleden is deze belofte al grondig getest geweest gezien er verschillende presidenten werden vermoord, soms met dramatische gevolgen zoals na de dood van Lincoln die bijna het einde betekende van de Verenigde Staten zoals we die nu kennen.
Na de moord op Kennedy in Dallas, werd enkele minuten na het officieel overlijdensbericht van de president zijn opvolger ingezworen hoog en veilig in de lucht in Air Force I, het presidentiële vliegtuig. Johnson nam onmiddellijk de fakkel over.
Tijdens de mislukte moordaanslag op de populaire president Ronald Reagan, was er eventjes verwarring toen zowel Alexander Haig (Minister van Binnenlandse Zaken) als George Bush Sr (toen vicepresident) beiden aankondigden de macht over te nemen. Haig werd terug gefloten en de zaak verwaterde omdat Reagan vanuit zijn ziekbed binnen enkele dagen de macht terug overnam.
In de absurde veronderstelling dat bijvoorbeeld bij een aanslag zowel de president, de vicepresident en de president pro tempore zouden omkomen, wat quasi onmogelijk is gezien deze drie individuen niet op hetzelfde tijdstip op dezelfde kunnen en mogen zijn, is er een chronologische opvolging voorzien zodat het land nooit zonder leider valt.
Wie was nu de president voor één dag?
De man die deze bedenkelijke titel draagt was David Rice Atchison geboren op 11 augustus 1807 en overleden op 26 januari 1886. Hij was een democratische senator uit Missouri, en droeg de titel van president voor 1 dag en de titel van president pro tempore voor 6 jaar. Het was dus mathematisch mogelijk geweest dat hij zijn één dag stunt had moeten herhalen.
David Rice Atchison was een oude plantage eigenaar en had zich schuldig gemaakt aan slavernij. Hij was tegen de afschaffing van de slavernij en een fervente voorvechter van de zuidelijke gedachte. Hij was voordien een succesvol advocaat en was bijzonder intelligent. Hij was erg bevriend met de leider van de Mormonen: Joseph Smith jr. en behartigde zijn leven lang de belangen van de Mormoonse kerk. In zijn thuisstaat Missouri werd hij brigade-generaal in het leger.
In oktober 1843 ging hij naar de federale Senaat. Hij was enorm populair bij de democratische politici en werd aldus verkozen als president pro tempore. Op 38 jarige leeftijd werd hij de derde machtigste man van de Verenigde Staten.
Onder zijn invloed annexeerden de Verenigde Staten Texas (eens een onafhankelijke staat) en voerden oorlog met Mexico. Ook de staten Kansas en Nebraska werden dankzij hem ingelijfd als volwaardige staten van de unie.
Controverse
Vreemd genoeg heeft David Rice Atchison nooit misbruik gemaakt van zijn positie en het feit dat hij daadwerkelijk president was voor één dag, wat enigszins verwonderlijk was want deze man was ambitieus. Sommige historici vinden het jammer dat deze man werd vergeten door de geschiedenis. Het voorval op zich is niet alleen merkwaardig te noemen het heeft ook een juridisch precedent gesteld. Het is een publiek geheim dat men al verschillende malen in de Verenigde Staten bezorgd is geweest over vicepresidenten. Sommige vicepresidenten waren kleurloze figuren en er werd dikwijls getwijfeld aan hen kunnen en intelligentie. Het gevaar dat een president of vicepresident irrationele dingen zou doen is steeds reëel. Men meent dat ook daarom de opvolging zo ingewikkeld is geregeld. Een president of een vicepresident kan tot ontslag worden gedwongen via een ingewikkelde procedure, het befaamde “impeachment” proces. Nixon werd bijvoorbeeld gedwongen om ontslag te nemen na Watergate en ook tegen Bill Clinton werd er een (onsuccesvolle) impeachment procedure opgestart.
David Rice Atchison was in dit opzicht wel een man die de loop van de geschiedenis heeft gewijzigd al was het dan op één dag tijd. Sommige auteurs roepen dan ook op om deze man erkenning te geven als “onbekende president”. Hij was in feite de jongste president van de Verenigde Staten ooit, hij was exact 41 jaar en 6 maanden oud toen hij de eed aflegde.
Erfenis
Toen men David Rice Atchison vroeg hoe hij die glorieuze dag had ingevuld zei hij laconiek dat hij drie uur was gaan vissen. Hij stierf op 78-jarige leeftijd en ligt begraven in zijn thuisstaat Missouri. Zijn grafsteen toont de vermelding van president voor één dag, doch er ontbreekt de presidentiële zegel.
De stad Atchison in Arkansas is naar hem vernoemd, hij wordt eveneens herdacht in Kentucky en in het Capitool van de staat Missouri.
Bedenking
Het is verbazend dat David Rice Atchison en de gebeurtenis systematisch is geweerd uit de geschiedenisboeken. De gebeurtenis was misschien extreem kort maar het moet hoe dan ook een bijzondere dag zijn geweest, voor de man, het land en ook de geschiedenis. Na studie over deze man kan ik niet helpen te bedenken, hoeveel andere interessante zaken zijn verzwegen in de hoop dat ze bedekt worden met de stof der vergetelheid.
De ervaring is storend dat bepaalde mensen bepalen wat er wordt onderwezen in de geschiedenis, wat er aandacht verdient en wie of wat niet. Na enkele uurtjes zoeken komt men dingen te weten die werkelijk met absolute verbazing slaan. Niemand kan bepalen wat er belangrijk is in de geschiedenis, alleen de historie zelf weet dat details van een ongelooflijk belang kunnen zijn. Waarom worden dingen verzwegen, en wie is jury om te bepalen wie belangrijk is? Met wrange nasmaak kom ik tot de conclusie dat onze geschiedenis een gefilterd boek is die eens eigenlijk een encyclopedie was.
© Thalmaray
