Dr. José Rizal: bezieler van de Filipijnen
José Rizal, vrijheidsstrijder, democraat, auteur.
Bij het woord vrijheidsstrijder springen namen in ons collectief geheugen zoals Ché Guevarra, Aung San Suu Kyi, en nog andere beroemde voorbeelden. Een naam die zou passen in dit rijtje is die van Dr. José Rizal. Hij wordt aanzien als de nationale held van de Filipijnen, en de man die de Filipijnse bevolking een identiteit gaf.
Biografie
José Rizal werd geboren in 1861 in Calamba, Filipijnen als zoon van een welvarende grootgrondbezitter en suikerriet plantage eigenaar op het eiland Luzon. Hij had chinees bloed in de familie en was sterk onder de invloed van zijn moeder Teodora Alonso welke een zeer gecultiveerde en geschoolde vrouw was. Zij werd dan ook de stimulans voor zijn intellectuele ontwikkeling. Hij liep school in het Atheneum van Manilla en de Universiteit van Santo Thomas eveneens in de hoofdstad.
In 1882 begon hij een studie geneeskunde in de Universiteit van Madrid. Met zijn buitengewoon intellect werd hij al gauw de vertegenwoordiger van het Filipijnse volk in Spanje. Hij stelde zich als doelstelling de Spaanse overheersing van zijn land te veranderen, alhoewel hij op dit tijdstip geen onafhankelijkheid op zijn agenda plaatste. Hij voelde aan dat niet Spanje de vijand was maar wel de machtige katholieke kerk en in het bijzonder enkele broeder orden zoals de Dominicanen en de franciscanen. Het was zij die de Filipijnen economisch en politiek verlamden.
De auteur
Rizal vervolgde zijn studies in Parijs en Heidelberg. In 1886 verscheen zijn eerste boek in het Spaans met de Latijnse titel “Noli me Tangare” (“Raak me niet aan”), een gepassioneerd werk tegen de verschrikkelijke overheersing van de katholieke ordes. Zijn vervolg “El Filibusterismo”(“de subversieveling”) bevestigde zijn status van leider van de Filipijnse oppositie tegen de monniken. Dit boek werd trouwens uitgebracht in Gent (Vlaanderen) in 1891. In zijn geschriften bewees Rizal dat voor de Spaanse overheersing die reeds 333 jaar aan de gang was, de inheemse bevolking van de Filipijnen een rijke geschiedenis hadden. Hij werd de leider van de Propaganda Beweging en schreef regelmatig voor de krant “La Solidaridad” in Barcelona. Hij pleite voor de integratie van de Filipijnen als een volwaardige Spaanse Provincie met vertegenwoordiging in het Spaanse Parlement, en vooral de vervanging van de Spaanse monniken door Filipino priesters, vrijheid van vereniging en uitdrukking en gelijkheid voor zowel Spanjaarden als Filipino’s.
De politieker
Tegen beter weten in en indruisend op het advies van zijn vrienden en familie keerde hij terug naar de Filipijnen in 1892. Hij begon er een politieke beweging “La Liga Filipina” in Manila, hij werd gedeporteerd door de Spanjaarden naar Mindanao in het uiterste Zuiden. Hij leefde er in verplichte ballingschap voor vier jaar. Tijdens die periode studeerde hij verder en bouwde onder andere een school en een ziekenhuis.. In 1896 begon een geheime nationalistische Filipijnse groepering bekend onder de naam “Katipunan” (“De Organisatie”) een revolte tegen Spanje. Alhoewel hij geen enkel rol had in deze organisatie noch in de rebellie werd hij desondanks toch gearresteerd wegens verraad.
Hij werd schuldig bevonden en stierf voor het vuurpeloton. Het martelaarschap van José Rizal was voor de Filipino’s de overtuiging dat er geen ander alternatief meer was dan totale onafhankelijkheid van Spanje. Op de vooravond van zijn executie, in de dodencel van Fort Santiago, schreef Rizal zijn laatste meesterwerk “Mi Ultimo Adios” (“Mijn laatste vaarwel”), een meesterwerk van de negentiende eeuwse Spaanse poëzie. In een aangrenzende cel werd zijn broer Paciano gefolterd om nog meer belastend materiaal te verzamelen tegen hem. Tijdens de executie riepen de vele Filipino’s ‘Vivas’, De laatste woorden van José Rizal waren “Consummatum est” (“Het is voorbij”). Hij kreeg een graf zonder naam. Uit wraak beval de Kerk dat hij niet begraven mocht worden in gewijde grond als ultieme straf voor zijn rebellie.
Politieke Analyse
Dr. José Rizal werd gewoon gelimiteerd door de Spaanse Kerk en Overheid als een zuiver koloniale reflex. Het stemt tot de eer en de glorie van die man dat hij nooit gewelddadig is geweest in zijn daden tegen de Spaanse onderdrukkers. Hij was daadwerkelijk de Gandhi van zijn tijd en zijn strijd. Afgeschilderd door Spanje als een terrorist, was hij een intellectueel die normale democratische beginselen vroeg. Dit is de tragedie van vrijheidsstrijders, indien ze winnen zijn ze nationale helden, indien ze verliezen zijn ze terroristen naargelang vanuit welk standpunt men het bekijkt. José Rizal won niet, maar werd een symbool voor de nationale eigenheid van de Filipino’s.
Nalatenschap
Na de Spaanse overheersing kwam er het Amerikaanse koloniale tijdperk, pas in 1946, op de vijftigste verjaardag van zijn executie werden de Filipijnen onafhankelijk en kregen eindelijk zelfbestuur. De koloniale tijden hebben diepe littekens nagelaten . Nog steeds zijn de Spaans-Amerikaanse invloeden zeer voelbaar in de maatschappij. De laatste jaren gaat het echter de goede kant uit voornamelijk met de opwaardering van het “Tagalog” de Filipijnse nationale taal.
Feitjes en weetjes over de vader van de Filipijnen
- José Rizal kon schrijven en lezen op 2 jarige leeftijd.
- Hij was een echte polyglot en sprak tweeëntwintig talen waaronder Latijn, Spaans, Engels, Frans, Chinees en Japans.
- Er zijn drie dierensoorten naar hem genoemd onder andere een kever en een pad.
- Hij had verschillende beroepen oogarts, antropoloog, auteur, architect, cartograaf enz.
- Hij was in expert in oosterse gevechtskunst, schermen en een scherpschutter.
- Hij reisde naar de Verenigde Staten, Spanje, Engeland, België, Zwitserland, Oostenrijk, Hong Kong, China, Japan, Italië, Singapore, Borneo, Tsjechië, Duitsland.
- Hij schreef zijn eerste gedicht op zevenjarige leeftijd.
- Zijn hartslag was kalm vlak voor hij werd gedood.
- Er is een sekte (de Rizalista) die beweren dat José Rizal de reïncarnatie was van Jezus.
- Rizal woonde een tijdje in Brussel en Parijs.
Slotwoord
Dr. José Rizal is één van de meest miskende humanisten en democraten in de geschiedenis. Niet alleen een intellectueel en een auteur, maar eens mens die de waarde kon inschatten van zijn afkomst. Het geluk heb ik gehad om het Rizal Park te bezoeken in de hoofdstad Manila, een indrukwekkend eerbetoon aan een bijzonder man. De naam is José Rizal is voor eeuwig verbonden met de Filipijnen en leeft voort in de geest en cultuur van dit prachtig land.
© Thalmaray – 2011 -(revisie 2018)
