De gewelddadige middeleeuwse konijnen
Gewelddadige middeleeuwse konijnen is niet meteen een typerend onderwerp voor deze nochtans glorierijke periode. De typerende weergave van konijnen in de Middeleeuwen was die zoals we die vandaag nog kennen, een beeld van onschuld en liefelijkheid, donzige schattigheid.
Een andere associatie met het konijn was die van de fertiliteit en vooral snelheid. Tot hier niks nieuws onder de zon.
In bepaalde geïllustreerde manuscripten wordt het konijn echter afgebeeld als allesbehalve onschuldig, gaande van agressief tot ronduit extreem gewelddadig. In vele afbeeldingen zien we dit lieve dier in gruwelijke taferelen, niet als slachtoffer maar wel als dader. Geef toe konijnen die iemand onthoofden is nu niet bepaald alledaags. Een konijn die een gewelddadig duel uitvoert is al evenmin orthodox te noemen.
Een wetenschappelijke analyse maken van deze gevonden manuscripten is geen klein bier. Vermoedelijk gaat het hier om sarcastische en humoristisch bedoelde afbeeldingen en verwijst men naar symbolen met humoristische inslag. Misschien hadden de illustratoren voor het oog dat het grappig was om een onschuldig dier de rol te bedelen van een roofzuchtig en moordend creatuur. Het typische beeld van een slachtoffer-dader patroon die plotseling wordt omgekeerd, tot grote hilariteit overigens.
Anderen zien er weer een protest in tegen de jacht. De menselijke domheid zou hier op de korrel worden genomen. Als men bedenkt dat illustratoren meestal monniken waren legt men met moeite een associatie met humor en het strenge kloosterleven.
Het blijft bevreemdend om deze taferelen gaande te slaan, konijnen die schijnbaar meedogenloos mensen afslachten, zwaarbewapend en intelligent, zelfs koningen delven het onderspit. In vele afbeeldingen zien we een dierenoorlog tussen konijnen en honden, waar de honden duidelijk verliezen. Het is historisch interessant te zien dat men toen al over een gezonde dosis fantasie kon beschikken, dit zijn thema’s die later zouden worden gebruikt in goedkope pulpliteratuur en veel later in scenario’s voor een reeks van B-films. Bizar is het zeker dat de konijnen ook worden afgebeeld als spelers van muziekinstrumenten.
Historisch gezien kan men niet anders dan deze prenten onder te brengen in de zogenaamde “drolleries”, groteske thumbnail prenten die volledig marginaal waren. Men zag ze verschijnen rond 1250 en verdwijnen in de 15de eeuw. De meeste van die prenten waren mutaties van dieren, planten en mensen, zaken die bijvoorbeeld ook sterk aanwezig waren inde Griekse en Germaanse mythologie. Het valt aan te nemen dat dit in feite de allereerste cartoons waren. De killer konijnen konden weleens de eerste stripverhalen zijn geweest. Wat dan weer deze hypothese in vraag stelt is het feit dat ze te pas en te onpas verschijnen op “ernstige” manuscripten, waar ze op het eerste zicht niet thuishoren.
Hoe dan ook deze manuscripten en prenten behoren tot de marginalia van de Middeleeuwen, maar zijn daarom niet minder fascinerend. Gezien boeken en manuscripten bijna volledig onder het monopolie waren van de kerk, kan men ervan uitgaan dat de prenten moraliserend waren voor een laag intellectueel ontwikkeld publiek. De haas bijvoorbeeld, “lepus” in het Latijn was de verpersoonlijking van de godvrezende man. De christelijke symboliek is dus alom aanwezig ondanks de bloederige taferelen en het op eerste zicht immorele structuur van de gewelddadige middeleeuwse konijnen. Het toekennen van Bijbelse alter-ego’s aan dieren was geheel normaal, een draak stond bijvoorbeeld voor de duivel.
Grappig is dat deze gewelddadige middeleeuwse konijnen werden opgepikt in de fantastische film: “Monty Python and the Holy Grail”. Een scene verwijst expliciet naar de killer konijnen.
Deze verbazende rariteiten duwt ons nog eens onder de neus dat wij bitter weinig weten over het leven tijdens de Middeleeuwen.
© Thalmaray
