Het Amerikaanse Vrijheidsbeeld: van symbool tot werelderfgoed

Er zijn monumenten in de wereld die gegrift staan in het collectief geheugen van de totale mensheid. Deze monumenten zijn net als sommige bouwwerken kenmerkend voor een land, een volk of een tijd. Het Vrijheidsbeeld in New York City is meer dan een monument, het is een vertrouwd beeld, een symbool voor vrijheid voor miljoenen in de wereld. Dit feit is een eerbetuiging aan de mensen die het ontwierpen, voor degenen die “Lady Liberty” hebben gebouwd en voor degenen die de nodige fondsen hebben verzameld. Ze staat nog steeds voor de idealen van hoop en vrijheid.

Voor de miljoenen immigranten die over de oceaan toekwamen in de Verenigde Staten was dit monument letterlijk het eerst wat ze te zien kregen van het beloofde land.

Oorsprong van het beeld

Het monument was een geschenk van de Franse Republiek voor de viering van de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten. Vandaag hebben wij dikwijls het beeld dat het Verenigd Koninkrijk de voornaamste ideologische en militaire bondgenoot is van Amerika, dat is enigszins ook zo, maar het was ooit anders. De Fransen speelden ook uit strategisch belang een grote rol tijdens de Amerikaanse revolutie tegen de Engelsen. Er zijn talrijke interventies geweest van Franse individuen en troepen die ter hulp zijn gekomen van George Washington, onder andere de Markies de la Fayette die met een heus leger de Amerikaanse revolte kwam versterken. Het vriendschap gebaar was dan eigenlijk ook niet verwonderlijk.

Het beeld zelf werd ontworpen door een jonge ambitieuze beeldhouwer Frédéric-Auguste Bartholdi. Deze jonge artiest had grootste plannen en wou een beeld ontwerpen die kon evenaren met de grote Kolos van Rhodos. Het gezicht werd geschapen naar het beeld van diens moeder en volgens de legende werd het lichaam weergegeven naar een model van lichte zeden. Bartholdi liet niets aan het toeval over en stak een overvloed aan symboliek in het werk. Zo werd de kroon van het beeld liefkozend “de zeven pieken”, symbool van de zeven zeeën waartoe de vrijheid zou moeten worden verspreid. In haar linker hand ligt een tablet met de Onafhankelijkheidsverklaring en in de rechter hand is de befaamde toorts symbool van verlichting. Sommige bronnen zijn in de overtuiging dat het beeld een verborgen symbool is van de illuminati.

 

Constructie

Het stalen frame van het beeld werd gemaakt door de befaamde Franse ingenieur Gustave Eiffelwereldberoemd door de Parijse toren die zijn naam draagt. Dankzij een ingenieus systeem van koperen platen bevestigd aan het ijzeren frame is het beeld flexibel en kan zo zelfs zware stormen moeiteloos verdragen. Grote ijzeren staven bevestigen het frame aan een centrale pyloon.

Het beeld zelf werd gehouwen in Parijs een werk dat maar liefst negen jaar duurde vooraleer het afgewerkt was in 1884. Het werd verscheept in 214 houten kisten naar New York. Er waren in totaal 350 stukken. De beeldhouwer begaf zich persoonlijk naar new York om een perfecte locatie uit te kiezen samen met de toenmalige president Ulysses S. Grant. Uiteindelijk werd besloten het op te richten op een piepklein eilandje juist buiten de New Yorkse haven. Later kreeg het eilandje de naam “Liberty Island”.

Eén van de grootste problemen was het te bouwen voetstuk welke diende te worden bekostigd door de Amerikanen zelf. De toorts werd tentoongesteld tussen 1876 en 1882 in Madison Square Garden in de hoop dat dit enthousiasme zou genereren die noodzakelijk was voor het verzamelen van de nodige fondsen. De beroemde publicist Joseph Pulitzer kreeg het geniale idee om de namen van de donateurs af te drukken in zijn kranten, en vanaf deze slimme zet stroomde het geld binnen. Uiteindelijk werd het monument tien jaar later onthuld door de President Grover Cleveland.

Specificaties

• Het Vrijheidsbeeld is 45,5 meter hoog en samen met het enorme voetstuk komt men aan een totale hoogte van 93 meter.
• Er is een volledige trapzaal binnenin het monument die 354 trappen telt waarna men uitkomt in de kroon met een spectaculair zicht op New York City.

• Er zijn 25 ramen in de kroon, deze symboliseren de edelstenen in de wereld.
• Het voetstuk werd ontworpen door de befaamde architect Richard Morris.
• Het beeld heeft een gewicht van 225 ton.

• Op de tablet in de linker hand staat in Romeinse cijfers 14 juli 1776.
• Het totaal gewicht aan koper in het monument bedraagt 31 ton.
• Het totaal gewicht aan ijzer in het monument bedraagt 125 ton.

• De fundering van het beeld weegt 27.000 ton.
• De koperen platen zijn 7,62 cm dik.
• De toorts kan 12,7 cm bewegen.

• Naast de Lady Liberty in New York bestaan er nog 2 replica’s.
• Er zijn nog twee replica’s. Een kopie van 11,5 meter hoog staat in Parijs, op het “Ile aux Cignes in de Seine, vlakbij de Eiffeltoren. De tweede replica is eveneens in Parijs te vinden in de Jardin du Luxembourg. Er zijn nog een zestal kleine kopieën te vinden in Frankrijk.

• Er zijn eveneens kopieën in de Verenigde Staten zelf meer bepaald in Las Vegas, Nevada en in New York City voor het Hotel “New-York- New-York”.
• In het Deense Billund bestaat er een replica gebouwd uit Lego-stenen.
• Minder bekend is dat er in Tokio eveneens een kleinere kopie bestaat.
• Het beeld zou de Franse staat ongeveer 250.000 dollar hebben gekost, wat vandaag neerkomt op een slordige 5,5 miljoen dollar.

Symbolische waarde

De Franco-Amerikaanse samenwerking draagt vandaag nog een zekere symboliek uit, deze van het kosmopolitische beeld van New York en Amerika. Voor Frankrijk was dit een herbevestiging van een belangrijke alliantie.

In de jaren die volgden beleefden de Verenigde Staten een ware bevolkingsexplosie en verdubbelde het aantal inwoners in de relatief jonge staat… naar schatting 31 miljoen immigranten passeerden de douanepost bij het Vrijheidsbeeld tussen 1870 en 1914. Het Vrijheidsbeeld ligt op 1 km waar de immigranten aan land gingen bij de toen grootste douanepost ter wereld.

Het Vrijheidsbeeld is ontegensprekelijk één van de belangrijkste wereldsymbolen. In 1924 kreeg het monument de titel van Nationaal Landschap, in 1965 werd het overgedragen tot het beheer van Nationale Monumenten.

De bouw van het monument werd erkend als zijnde de grootste technische verwezenlijking van de negentiende eeuw. Het monument werd in de wereld gezien als een brug tussen de architectuur en de kunst.

Sinds 1984 staat het monument op de lijst van wereld erfgoed van de UNESCO.

In 1986 gaf de populaire President Ronald Reagan het bevel om het beeld grondig te restaureren naar aanleiding van de viering van de Amerikaanse onafhankelijkheid op 4 juli 1986. Er wordt aangenomen dat het beeld de symbolische kristallisatie is van de ideeën van Washington en Lincoln. Het beeld dient vandaag nog als inspiratie voor miljoenen wereldburgers en de Amerikanen doen er alles aan om het beeld te beschermen en te behouden, vooral na de terroristische aanslag van 9/11.

 

Bedenking

Wanneer men voor de eerste maal “Lady Liberty” in de verte ziet aftekenen tegen de horizon is de steeds grotere silhouet in verhouding tot het ontzag en de verwondering van dit prachtig monument. Gecreëerd door mensen is dit monument meer dan staal en steen, het is een grafische weergave van een ideaal en een idee: het principe dat alle mensen vrij moeten leven. Ondanks de romantisering van “The American Dream” was deze respectvolle toeschouwer wel realist genoeg om te weten dat de Amerikaanse maatschappij misschien gebaseerd is op hoge idealen maar zeker niet perfect is. Ondanks deze realiteit is het aanschouwen van het Vrijheidsbeeld een echt koude rillingen moment. In die ene seconde kan men niet anders dan zich afvragen welke emoties zich afspeelden in de geesten van die miljoenen immigranten die hier kennis hebben gemaakt met de beschermvrouw van Amerika.

Los van de symboliek en de verdoken patriottistische boodschap is er een overweldigend gevoel van schoonheid en technisch vernuft. De details in het beeld zijn niet alleen verbluffend de achtergrond scène is gewoonweg verbluffend. Wanneer men later in de kroon de aftekening van de kim lijn en de bedrijvigheid in een wereldhaven gade slaat, krijgt men het gevoel dat op deze plaats alles mogelijk is. De kunstenaar is geslaagd in zijn opzet wat mij betreft. Wat betreft de droom, is het niet een monument die de droom kan waarmaken het kan wel de visuele steun zijn om zijn dromen los te laten op de toekomst. Hopelijk komt er ooit een dag dat alle mensen op aarde waarlijk vrij zijn, maar ik vrees dat wij daar nog lang niet aan toe zijn. Onze westerse wereld mag dan verre van perfect zijn, het is nog steeds een systeem die het beste is van alle kwaadste.

““Give me your tired, your poor, your huddled masses yearning to breathe free.” …” staat er ergens op Liberty Island, het idee van een veilige haven, een thuis, vrede en vrijheid is van alle tijden en geen politieke ideologie of godsdienst zal die ooit kunnen uitroeien…

 

Alles over het Amerikaanse Vrijheidsbeeld kan je hier bestellen.

Leave a Comment