Archivum secretum vaticanum: de geheime archieven van het Vaticaan

Achter de marmeren muren van het Vaticaan en de loodzware purperen gordijnen ligt waarschijnlijk het meest complete en kostbaarste archief ter wereld. De Archivum Secretum Vaticanum, de geheime archieven van de Katholieke Kerk. Een verzameling samengeraapt in 1.000 jaar met meer dan 80 km of boekenkasten nokvol met brieven, documenten, tekeningen, ontwerpen, verslagen van processen en onschatbare historische documenten. Naast deze monumentale bibliotheek is er nog een heus museum met honderdduizenden werken van beroemde meesters, door de inquisitie in beslag genomen documenten en voorwerpen, en ontelbare geheimen die nog nooit de muren hebben verlaten van deze catacomben. De zetel van het Vaticaan is tevens de cipier van goed bewaarde en waarschijnlijk opzienbarende geheimen…

Inhoud van het archief

Duizenden wetenschappers, vorsers en gewone mensen vragen zich af wat ligt er in deze overigens ultramoderne bibliotheek. Het feit dat deze plaats ultra beveiligd is kan alleen maar een bevestiging zijn dat er bepaalde zaken liggen verborgen die niet besteed zijn voor het grote publiek. Achter de folkloristische uniformen van de Zwitserse wachters, zitten hoog getrainde politiemensen met een indrukwekkend arsenaal van moderne vuurwapens en de beste technische vaardigheden.

Laten we beginnen met het meest aannemelijke. De administratieve archieven werden in het leven geroepen in het begin van de zeventiende eeuw, vanaf dan werden alle stukken die de katholieke kerk in zijn handen had of kreeg, of gewoon in beslag nam, verzameld in de Heilige Stoel. Men kan dus veronderstellend dat het een archivering is van alle dagdagelijks bestuur nota’s, de pauselijke geschriften, de diplomatieke post, briefwisseling en de Apostolische Nuntiatuur (de Vaticaanse ambassades in het buitenland). Daarnaast is er de Vaticaanse bibliotheek die alle manuscripten verzameld met betrekking tot godsdienst en geloof, religie, wetenschap, politiek, en hoogstwaarschijnlijk ook over de vijanden van de Kerk.

Eén ding is zeker deze bibliotheek is niet je modale saaie stoffige vervelende huis van cultuur. Het is bekend dat er authentieke stukken liggen van Koning Henry VIII van Engeland naar Anne Boleyn bijvoorbeeld, deze brief zou later leiden tot de afscheuring van de Engelse Kerk van Rome en de oprichting van het Anglicaanse geloof. Verder zijn er stukken van de beruchte Lucrezia Borgia die naar haar vader schreef Paus Alexander VI. Er is een lijvig dossier van de Tempel Ridders en hun vervolgingen. Er is hier stof om een zowat honderd jaar elke dag een historisch roddelblaadje uit te brengen.

In het algemeen worden deze stukken zwaar bewaakt achter slot en grendel, slechts enkelingen hebben immers toegang tot de Archivum Secretum Vaticanum. Men kan gerust aannemen dat 90% nooit het daglicht heeft teruggezien en dat zal waarschijnlijk altijd zo blijven, tenzij door een pauselijk decreet bepaalde stukken publiekelijk worden gemaakt, indien dit gebeurd, en dat is meestal nog maar de vraag, gebeurd dit minstens 75 jaar na de feiten of nog langer. In 2003 bijvoorbeeld werd een beperkt gedeelte vrijgegeven over de periode van wereld oorlog II en de houding tegenover nazi Duitsland. Een periode waaruit het Vaticaan niet onbesproken uit kwam.

Toegang verkrijgen

Volgens het Vaticaan is de benaming “geheim” eigenlijk synoniem van “privaat”. Vreemd want de officiële benaming spreekt overduidelijk van geheime documenten. Slechts enkele leken kunnen toegang verkrijgen tot de best bewaakte afdeling in het Vaticaan. Een leek kan een gemotiveerd verzoek richten en een applicatie procedure doorlopen. Men moet kunnen bewijzen dat men een gerenommeerd wetenschapper of researcher is en dat men bovendien aan een specifiek project werkt. Er moet duidelijk ook gestipuleerd worden welke documenten men wilt inzien. Het spreekt vanzelf dat de persoon in kwestie duchtig zal worden gescreend op geloofsovertuiging en morele standaard. De slaag kansen om toestemming te verkrijgen zijn astronomisch klein.

Wanneer het gaat over publiekelijke documenten bijvoorbeeld over missiewerk in Afrika, is de hindernis minder groot, vooral omdat deze werken geen enkele reden hebben om als geheim te worden bestempeld. Deze stukken zijn ter inzage in het Propaganda Fide, een andere afdeling van het Vaticaan archief.

Speculaties

Elk publiek geheim stelt zich onvermijdelijk bloot aan een stortvloed van speculaties en gissingen, het is niet anders met het Vaticaan. Men kan zich afvragen waarom een religieuze instelling die in hun diepste instellingen “de waarheid en het licht” verkondigen al bij al bepaalde zaken dient geheim te houden van het publiek. Dient wel in acht te worden genomen dat we niet enkel en alleen spreken over religieuze kwesties, maar dat het Vaticaan ook wordt gezien als een onafhankelijke natie, de Paus als een staatshoofd, dit terzijde genomen is het merkwaardig dat de Kerk kiest om bewust historische en wetenschappelijke stukken te onderdrukken in de onwetendheid. Die houding is misschien vanuit hun standpunt noodzakelijk doch geeft onvermijdelijk stof tot al dan niet gegronde speculaties.

Speculaties zijn wat ze zijn, dus de opsomming van de meest bekende zijn in geenszins beperkend, de correctheid van deze gissingen zijn zoals het woord het zelf zegt onbepaald en onbewezen.

Men kan echter wel met zekerheid stellen dat het Vaticaan het archief bezit van een groot deel van de menselijke geschiedenis op aarde, stukken welke nooit werden publiekelijk gemaakt, incluis de studies van verdwenen beschavingen, oude technologie, eventuele aanwijzingen van buitenaardse invloed of sterker nog andere religies of verklaringen voor de oervraag “Waarom leven wij?”.

Anderen geloven dan weer dat de echte wereldlijke macht ligt bij de Paus, versterkt door de Jezuïeten orde, een radicale strekking voornamelijk bevolkt met intellectuelen.

De meest voorkomende speculatie is dat er in de kluizen van het Vaticaan verschillende bijbel versies liggen, volgens sommigen ligt daar de echte Bijbel, en niet de versie die we nu kennen. De meest radicale complot adepten zijn overtuigd dat het klassieke verhaal van Jezus onjuist is, dat hij zelfs huwde met Maria Magdalena en nakomelingen had. Inderdaad bij de meesten van jullie zal dit bekend in de oren klinken, gezien populaire auteurs zoals onder andere Dan Brown deze stelling overnamen in hun werken. Wie kent niet de Da Vinci Code of Angels and Demons met bijhorende verfilmingen. Zowel Dan Brown als de cineasten kregen trouwens sterk de wind van voren uit het Vaticaan…

Men kan ook niet ontkennen dat de Katholieke kerk als religie verantwoordelijk is geweest voor miljoenen doden in zijn geschiedenis, net zoals de Moslim radicalen nu, was er een tijd dat de Kerk waarschijnlijk in bepaalde gebieden de voornaamste doodsoorzaak was, denk maar aan de Inquisitie waar duizenden intellectuelen en politieke tegenstanders sadistisch werden geëxecuteerd, de missie veroveringen die totale beschavingen van de kaart hebben geveegd. In de archieven ligt hoogstwaarschijnlijk de bewijzen dat de Kerk een totalitair regime is geweest en zich schuldig heeft gemaakt van heel wat misdrijven tegen de mensheid, al in de naam van een misplaatste godsdienst waanzin. Een Mea Culpa zou misschien op zijn plaatst zijn.

Anderen zijn er dan rotsvast van overtuigd dat Bijbelse voorwerpen zoals de Ark van Noa, de Heilige Graal reeds zijn gevonden en zich bevinden in Castel San Angelo, een ander deel van het Vaticaan.

Bedenking

Wil vooraleerst kwijt dat dit geen aanval is op de Godsdienst op zich. Er is de religie en er zijn de mensen die deze religie “besturen”. Dat er een artistieke, wetenschappelijke en historische schat ligt onder het Vaticaan zoals de mens nooit heeft gezien is een feit. Het zou de moderne Kerk, vooral na de reeks schandalen van kindermisbruik van de laatste jaren, sieren om een gebaar van openheid te zenden naar de steeds spaarder wordende gelovigen en niet-gelovigen. In deze archieven liggen ongetwijfeld bruikbare dingen voor een betere wereld waarom niet op zijn minst de documenten te laten digitaliseren, zodat ze bijvoorbeeld door een natuurramp niet zouden verloren gaan. Zoveel schatten der mensheid op een en dezelfde plaats is een recept voor onheil.

Wat mij enorm intrigeert is de veronderstelling dat indien er inderdaad gevoelig materiaal ligt in de kerkers onder het Sint Marco Plein, waarom deze uit zelfpreservatie niet werden vernietigd door de Kerk? Indien er inderdaad bezwarende zaken zijn is het dan niet onverstandig om deze te behouden? Of rekent men op de status van soevereine natie?

De tweede bedenking die ik me constant maak is de ethische morele vraag of het Vaticaan behoefte heeft aan die overweldigende luxe?. Laten we eerlijk zijn indien men een fractie van de schatten zou verkopen, zou de honger in de wereld en de ziektebestrijding al een heel stuk verder staan. Maar neen de Kerk blijft collectes houden bij de gewone mens, ondanks een ogen uitstekende rijkdom.

Kan alleen maar hopen dat de menselijke nieuwsgierigheid zal primeren over de dogmatische geheimhouding. De schatten van het Vaticaan behoren toe aan de wereld.

 

 

Leave a Comment